Δείτε εδώ την Μυρτώ Αλικάκη να διαβάζει αποσπάσματα απ' το βιβλίο
και την Μαρία Μήτσορα να συζητάει με τον Σταύρο Σταυρόπουλο
Τρίτη 24 Μαρτίου 2009
Παρασκευή 20 Μαρτίου 2009
ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ : ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ
Μια έκθεση με τίτλο "Βίνσεντ Βαν Γκογκ και τα Χρώματα της Νύχτας", στο Μουσείο Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ, ξεναγεί τους επισκέπτες σ' ένα "ταξίδι" με σκοπό να εξερευνήσουν κατά πόσον
ο μεγάλος Ολλανδός ζωγράφος έβρισκε πράγματι το μόνο φως της ζωής και του έργου του στο σκοτάδι, δηλαδή σε έργα της νύχτας. Ο Μάικλ Γκλάβερ, κριτικός εικαστικών τεχνών των "Τάιμς" γράφει για τον "Έναστρο Ουρανό", ένα απ' τα δημοφιλέστερα και σκοτεινότερα έργα του: "Καμία απόδειξη ηρεμίας, κανένα στοιχείο γαλήνης δεν υπάρχει. Και τα φοβερά κυπαρίσια μοιάζουν με δάκτυλα που, σαν μαχαίρια, διεμβολίζουν τον ίδιο τον Παράδεισο".
Μπορείτε να πλοηγηθείτε στην έκθεση στην εξής διεύθυνση:
http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?lang=nl
Παρασκευή 13 Μαρτίου 2009
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ: PARTIR, C'EST MOURRIR UN PEU
Φωτεινή Τσαλίκογλου
Δε μ' αγαπάς. Μ' αγαπάς
Τα παράξενα της μητρικής αγάπης
εκδόσεις Καστανιώτη, σ. 243, 20,90 ευρώ
Μαργαρίτα Καραπάνου
Η ζωή είναι αγρίως απίθανη
εκδόσεις Ωκεανίδα, σ. 422, 18 ευρώ
«Λες να μας είδε ο Θεός;» ρωτάει. «Μήπως επιτέλους καυλώσει;...»
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ, «Ναι», εκδόσεις Ωκεανίδα, 1999
Ο ΘΕΟΣ ήτανε κουρασμένος και βαρέθηκε να ασχολείται συνέχεια με τα μανιοκαταθλιπτικά παιχνίδια της Μαργαρίτας Καραπάνου. Είχε, μάλλον, σοβαρότερες δουλειές να κάνει. Αναψε ένα πουράκι που μύριζε λιβάνι, άνοιξε τις κουρτίνες του υπνοδωματίου, την έγδυσε, και εκεί ψηλά, προς τέρψιν των διερχομένων αγγέλων, την πήρε. Η τελευταία σεξουαλική πράξη της Μαργαρίτας ήταν ο θάνατος. Μια επαφή ριγέ, τερατώδης, όπως ήταν, άλλωστε, όλες οι επαφές της ζωής της.
Εφυγε, λοιπόν, οριστικά η Κασσάνδρα. Βρήκε την πόρτα ανοιχτή και βγήκε. Και έμειναν οι λύκοι, να φυλάνε το άδειο μαντρί με τα νεκρά πρόβατα. Η Μαργαρίτα ήταν τα νεκρά πρόβατα. Λίγο πριν από την Εντατική του Γενικού Κρατικού, στις αρχές Δεκεμβρίου -σαν να το ξερε- έδωσε στη δημοσιότητα τα ημερολόγιά της, την περίοδο 1959-1979 (Η ζωή είναι αγρίως απίθανη, εκδ. Ωκεανίδα, 2008), αλλά και τις επιστολές της μητέρας της, Μαργαρίτας Λυμπεράκη, προς αυτήν, το διάστημα 1962-1974 (Δε μ' αγαπάς. Μ' αγαπάς - Τα παράξενα της μητρικής αγάπης, εκδ. Καστανιώτη, 2008), με την ακούραστη συνδρομή δύο επιστήθιων φίλων: του Βασίλη Κιμούλη και της Φωτεινής Τσαλίκογλου.
Ηθελε να ξορκίσει αυτή την «αγρίως απίθανη» σχέση -αφού ούτε ο θάνατος της «μαμάς», πριν από περίπου επτά χρόνια, της επέτρεψε να το κάνει- συμπληρώνοντας στο παζλ το κομματάκι που έλειπε. Μάλιστα, το ότι επέλεξε τον Καστανιώτη και όχι την Ωκεανίδα, που ήταν το «σπίτι» της, για την έκδοση των επιστολών της μητέρας της, είναι ένα ακόμα δείγμα αιώνιου σεβασμού προς τη μαμά, αφού ο Καστανιώτης ήταν ο εκδότης που εμπιστευόταν η Λυμπεράκη.
Η Μαργαρ
ίτα μαδούσε τη μαργαρίτα της για να βρει το ζει - δεν ζει, όχι το μ' αγαπά - δεν μ' αγαπά. Τελικά το βρήκε. Το τελευταίο φυλλαράκι είπε δεν ζει. «Πεθαμένη» δεκαετίες πριν, απλώς άφησε τη μοίρα να τελειώσει ό,τι απέμεινε. Δεν είχαν μείνει πολλά: Ενα άρρωστο σώμα, ένα «άρρωστο» μυαλό που άναψε κάποτε όλα του τα πυροτεχνήματα για να φωτίσει τη νύχτα, μια άρρωστη, κουρασμένη ψυχή, που δεν έμαθε άλλο απ' το να πονά και να γράφει. Το όμορφο πρόσωπό της είχε σχεδόν παραμορφωθεί. Ο Μπακουνάκης έγραψε στο «Βήμα» της 3ης Δεκεμβρίου ότι τα τελευταία της βιβλία «διακατέχονται από αγχωτική αποσπασματικότητα ή ακόμη από παραληρηματική αφηγηματικότητα». Ομως το πρόβλημά μας είναι το είδος της λογοτεχνίας της και όχι η ίδια η λογοτεχνία. Λες και ήταν ανάγκη εκτός από το «κουτί» που θα φιλοξενούσε το σώμα της, να βρούμε ένα κουτί για να βάλουμε και τις λέξεις της.
Ενα μυαλό τόσο φωτεινό όσο αυτό του Σαρτρ, του Ιονέσκο ή του Καμύ, που μπαινόβγαιναν σπίτι της για να επισκεφτούν τη συγγραφέα μητέρα της, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, αντιμετωπίστηκε από την κριτική με τη συνήθη κριτική διάθεση. Νομίζω ότι όταν γράφεις για συγγραφείς σαν τη Μαργαρίτα Καραπάνου, το ελάχιστο που μπορείς να κάνεις, είναι να ξεχάσεις την κριτική σου ικανότητα και να αφεθείς-άκριτα σχεδόν- στην ικανότητα της ψυχής σου.
Αν οι ημερολογιακές εγγραφές τού Η ζωή είναι αγρίως απίθανη (Ωκεανίδα, 2008) ξεκινούν από τότε που η Μαργαρίτα ήταν 13 χρόνων (1959), εμφανίζοντας τη διαδρομή ενός μικρού κοριτσιού που απλώς γεννήθηκε μεγάλο, μιας ιδιοφυούς έφηβης που, ανάμεσα στους έρωτες, που ήταν λογικό να την απασχολούν, και την αγωνία των σχολικών εξετάσεων, παρήγαγε σκέψεις και πέρναγε φράσεις στο χαρτί που θα μπορούσαν, εξίσου λογικά, να αποτελούν και πρωτεϊκό υλικό για σεμινάρια δημιουργικής γραφής, το Δε μ' αγαπάς. Μ' αγαπάς (Καστανιώτης, 2008), με μια πληρέστατη 40σέλιδη εισαγωγή της Τσαλίκογλου, είναι η απελπισμένη αλληλογραφία δύο ερωτευμένων. Στα δώδεκα χρόνια που κρατάει αυτή η επιστολογραφία, η μαμά Λυμπεράκη βρίσκεται στο Παρίσι, «επισκευάζοντας τα ψάθινα καπέλα της», και η κόρη Μαργαρίτα πηγαινοέρχεται. Από την ευφορία στην κατάθλιψη, από το Παρίσι στην Αθήνα και στην Υδρα, από τα σινεμά στις κλινικές. Το ομορφότερο μέρος στον κόσμο παραμένει όμως για τη Μαργαρίτα μια άλλη Μαργαρίτα - η μητέρα της. Οι μόνες σταθερές παρουσίες στη ζωή της το διάστημα αυτό είναι η γιαγιά και ο σκύλος της, ο Βούδας.
Η οδύνη της έλλειψης και της απουσίας, του δεν είσαι εδώ μαζί μου, του δεν σε έχω, τροφοδοτεί το πάθος που μεγαλώνει απ' την απόσταση, «μαγεύει» αυτή τη σχέση, κάνει τον έρωτα αβάσταχτο, ικέτη, παραπληγικό, να κυκλοφορεί ανάμεσα στα γεγονότα και τα γράμματα, να υπαινίσσεται, να ουρλιάζει, να εξομολογείται. Ι put a spell on you, cause you're mine φωνάζουν και οι δύο. Αυτό που ο Κάφκα αποκαλεί «συνομιλία φαντασμάτων», γίνεται εδώ η έσχατη λύση, η μοναδική παρηγοριά δυο γυναικών που το μόνο που έχουν είναι η μία την άλλη. Αλλά, αυτό ακριβώς, είναι και το μόνο που δεν έχουν. Δυο γυναικών με την ανώτατη μορφή συγγένειας, που θαυμάζουν η μία την άλλη, αλλά και πάσχουν, μέχρι θανάτου, η μία απ' την απουσία της άλλης. Μοιραία, τα όρια μεταξύ αγάπης και μίσους εκπίπτουν, η επιθυμία παραλύει τα άκρα, το μυαλό εκρήγνυται.
-«Μαμά, σ' αγαπώ, αλλά φοβάμαι ότι θα με φας».
-«Και να σε φάω, ερωτική πράξη είναι, μη φοβάσαι».
-«Μα, θέλω τόσο πολύ έναν άντρα, μαμά, και μου τους έχεις πάρει όλους».
-«Ηταν όλοι δικοί μου, μωρό μου, αλλά μην το πεις σε κανένα».
-«Μαμά, μαμά, πες μου αν κάνω έρωτα θα σου μοιάσω;»
Σιγά σιγά μεγαλώνει μέσα στο βιασμένο σώμα της Μαργαρίτας η Κασσάνδρα, σε μια εκτυφλωτική εγκυμοσύνη διαρκείας που κρατάει όλη της τη ζωή. Η μητέρα λείπει και ο πατέρας, ένας ευαίσθητος και τρυφερός δικηγόρος που γράφει ποιήματα, έχει «απαγορευτικό», είναι εσαεί αποκλεισμένος, υπάρχει μόνον ως παλιά, κιτρινισμένη φωτογραφία, ακίνητη, υποφωτισμένη, χθεσινή.
«Τον λάτρευα και κάθε Σαββάτο περίμενα να έρθει να με πάρει. Φορούσα το μαγιό μου και είχα το καλαθάκι με τα σάντουιτς. Τον περίμενα στο παράθυρο αλλά δεν ερχόταν ποτέ. Τον λάτρευα, ένιωθα όμως τη μαμά και τη γιαγιά που δεν τον θέλανε και δεν θέλανε να τον αγαπώ. Ενα φράγμα ένιωθα. Δεν μ' αφήσανε να έχω σχέση μαζί του. Μου 'λειψε πολύ. Δεν ερχόταν να με δει κι εγώ περίμενα στο παράθυρο, θυμάμαι, τα Σάββατα, μέχρι να νυχτώσει, ίσως έρθει έλεγα μέσα μου, ίσως το απόγευμα, ίσως το βράδυ. Δεν ερχόταν όμως ποτέ».
Η Μαργαρίτα δεν ήταν μόνη όλο αυτό τον καιρό. Την επισκέπτονταν τακτικά οι ήρωες των βιβλίων που διάβαζε, οι «χάρτινοι» φίλοι της: ο Προυστ, ο Ζιντ, ο Ζενέ, ο Τζόις, ο Κάφκα, ο Φόκνερ, η Μποβουάρ ήταν καθημερινά στο κρεβάτι της. Συζητούσε μαζί τους, έκανε έρωτα μαζί τους, ζούσε μαζί τους. Αφού δεν γινόταν να ζήσει με τη μητέρα της και δεν την άφηναν να ζήσει με τον πατέρα της. Η Καραπάνου έκανε λογοτεχνία τη ζωή της με τα πιο απλά υλικά, τα μικρότερα φυλλαράκια, τις αθωότερες προτάσεις - που είναι και οι δυσκολότερες. Και την έφτασε σ' ένα στάδιο όπου κανείς δεν μπορεί να κάνει πίσω. Είναι εκεί που βλέπεις από μακριά τα φώτα να σε στραβώνουν και καταλαβαίνεις ότι έχεις διανύσει τη διαδρομή και πλησιάζεις -μόνος, αλλά πλησιάζεις- στο μέρος εκείνο όπου έχουν κατασκηνώσει τα όνειρά σου.
Τι συμπεράσματα μπορεί να βγάλει κανείς διαβάζοντας τα ημερολόγια και τις επιστολές ενός «αιώνιου» κοριτσιού που ζούσε μέσα στα σαγόνια της αρρώστιας και ήθελε να την ξεπεράσει με τις λέξεις, γιατί εν αρχή ην ο λόγος, νυν και αεί; Τι μπορείς να πεις για μια γυναίκα-παιδί, μια τεράστια συγγραφέα που αντιλαμβάνεται την παιδική της ηλικία ως ένα καθημερινό έγκλημα; Οτι η ζωή είναι αγρίως απίθανη; Οτι σημασία έχει ν' αγαπάς; Μήπως ότι όταν δεν έχουμε αυτό που αγαπάμε, πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε αυτό που έχουμε;
Κάποια ισοβίτισσα στη Νέα Υόρκη, που βρήκε την «Κασσάνδρα...» στη βιβλιοθήκη της φυλακής της και τη διάβασε, έγραψε στην Καραπάνου: «Πέρασα κι εγώ τα ίδια με σας. Εγώ κατέληξα στη φυλακή, εσείς γίνατε συγγραφέας». Ηταν η ίδια φυλακή. Αυτή της καταδίκου, με αυτήν του συγγραφέα. Η Μαργαρίτα το ήξερε καλά. Και η μία και η άλλη. Το είχαν συνομολογήσει.
-«Μαμά, έχασα την ουρά μου», είπε η μικρή Μαργαρίτα, και πήγε κλαίγοντας να τη βρει.
-«Γιατί κλαις, Μαργαρίτα», είπε ο Θεός.
-«Είναι οι συλλαβές», είπε η Μαργαρίτα. «Πονάω, όταν κόβω τις λέξεις στη μέση».
-«Θα συνηθίσεις», είπε ο Θεός. «Με τον καιρό, θα συνηθίσεις»ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=25581
Σάββατο 7 Μαρτίου 2009
ΤΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΟΤΑΝ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΝ
Κάποιοι άνθρωποι μεγαλώνουν, διεκδικώντας σταθερά και πεισματικά το ρόλο του χαμένου. Tου χαμένου που τα παίρνει όλα, του χαμένου που αρνείται να σηκώσει οτιδήποτε στην πλάτη του ως λάφυρο, δεν έχει μεγάλη σημασία.
Μέσα στον προστατευμένο κύκλο των ανθρώπων, των βιβλίων, των μουσικών που μπορούν να αντιληφθούν, προσωρινά ή μέχρι τέλους, τις αποκρυσταλλωμένες μύχιες αναζητήσεις και αγωνίες τους, χτίζουν ένα αυτόνομο κρατίδιο για να δώσουν πατρίδα σε συναισθήματα που μοιάζουν σπαρακτικά μοναχικά εκεί έξω.
Αυτό το «εκεί έξω» κοιτάζει από το δικό του κρατίδιο ο συγγραφέας, πότε με εντυπωσιακή απόσταση, πότε με συναισθηματική εγγύτητα, πάντα πυρετωδώς εξομολογητικά.
Ανάμεσα σε αυτόν και σε μας οι λέξεις: Πότε τοίχος, πότε παράθυρο, πότε καθρέφτης.
Τα κείμενα αυτού του βιβλίου είναι μια συλλογή δημοσιευμένων κειμένων του Σταύρου Σταυρόπουλου σε εφημερίδες και περιοδικά την τελευταία εξαετία.
Αγγελική Πανοτάρα, περιοδικό Exodos
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ http://www.myworld.gr/site/content.php?sel=173&artid=413797
ΑΦΟΠΛΙΣΤΙΚΗ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ
Όπως και στα έξι προηγούμενα βιβλία του και αυτό αφορά προσωπικούς του ήρωες και βιώματα. Είτε αυτοί λέγονται Κέρουακ, Μπέκετ, Κάφκα, Χειμωνάς και Νικολαίδης, είτε Χατζηδάκης, Dylan, Cohen, Bowie, Miles Davis. Αφορούν λοιπόν και δικούς μας ήρωες και βιώματα.
Η ελευθέρου ύφους γραφή του Σταυρόπουλου διακρίνεται από μια αφοπλιστική ειλικρίνεια που κάνει την πρόζα του αληθινά συγκινητική. Τιμά πραγματικά τους ανθρώπους και τις καταστάσεις που τον σημάδεψαν και συνάμα μας προσκαλεί να τους μοιραστούμε μαζί του. Είναι επίσης βαθιά νοσταλγική, εξάλλου οι περισσότεροι από αυτούς που αναφέρονται, δεν βρίσκονται πια "εδώ".
Θανάσης Μήνας, Athens Voice
13 Νοεμβρίου 2008
ΠΑΝΩ ΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΗΝ ΑΜΜΟ
Είναι ονειροπόλος ποιητής που εκφράζεται μέσα από τον πεζό λόγο; Ένας εραστής της μελαγχολίας που χαμογελά στα αδιέξοδα της καθημερινότητας και στης ψυχής τα διλήμματα; Είναι ενήλικος που παιδί έπαιζε κρυφτό και τώρα συνεχίζει, απλώς συμπαίκτες του είναι πλέον οι λέξεις ή ένα παιδί που συνεχίζει να κάνει ζαβολιές, ανακατεύοντας τα μελάνια της διάθεσής του;
Χωρισμένο σε έξι χρώματα, όσα κι αυτά του ουράνιου τόξου, τα κείμενα - που διαβάζονται και σαν ενιαίο μυθιστόρημα - στο τελευταίο βιβλίο του Σταύρου Σταυρόπουλου, δημοσιευμένα τα έξι τελευταία χρόνια σε διάφορες εφημερίδες, είναι στιγμιότυπα ζωής. Μνήμες, αισθήσεις και αισθήματα, αποτυπώματα από τα χνάρια της ψυχής πάνω στου χρόνου την άμμο, που άλλοτε βρέχεται από το κύμα της εμπειρίας, άλλοτε καίγεται από τον ήλιο των επιθυμιών, αλλά πάντα σκορπάει...
Γιόλα Αργυροπούλου, περιοδικό ΤΗΛΕΡΑΜΑ
4 Απριλίου 2009
Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2009
STAIRWAY TO HEAVEN
(για τον Πέτρο)
Μίλαγε λίγο, ελάχιστες κουβέντες. Αποθήκευε τις λέξεις στα κουράγια του. Αν ήταν ποιητής, θα ήταν από τους καλύτερους της γενιάς του. Δεν ξέρω γιατί πίστευε ότι θα του χρειαστούν στο μέλλον – ποιο μέλλον; - δεν ξέρω καν αν το έκανε γι αυτό. Το χαμόγελό του όμως, είχε κάτι απ’ τις δεκαετίες του 30 και του 40: Έβλεπες εκεί μέσα γιαγιάδες να τρέχουν να σου φέρουν ένα ποτήρι νερό, νεαρούς να πηδάνε μάντρες και να το σκάνε απ’ το σχολείο, έφηβες κοπελίτσες να κοκκινίζουν από ντροπή σε ένα βλέμμα, τον εφημέριο του χωριού να διαβάζει εφημερίδα στο καφενείο της πλατείας κάτω από τον πλάτανο, κρυφά τσιγάρο σε μια αποθήκη με σανό, όταν τα άλογα δούλευαν στο χωράφι. Ήταν χωριό το χαμόγελό του, όχι πόλη. Υπήρχε εκεί, αντί της σιωπής, για να φωτίζει το πρόσωπο, να το κάνει να απεκδύεται χαρακτηριστικά, προορισμούς, ιδιότητες. Υπήρχε εκεί για να διαφημίζει το τραγούδι.
Πως η ανάγκη γίνεται ιστορία, πώς η ιστορία γίνεται σιωπή… Κι ο Μητροπάνος, ένας Σημίτης χωρίς τις ελιές, ένας Nick Cave που τυχαία βρέθηκε στα ζειμπέκικα να κάνει καριέρα ροκ σταρ – ή μήπως είναι το ίδιο; - να του μοιάζει στη ξαστεριά, να πηγαίνουν οι λεβεντιές παρέα, καταστρέφοντας η μία την άλλη. Του άρεσε ο Μητροπάνος.
Όταν ήμουν μικρός ήταν για μένα ένας πελώριος μύθος. Έβγαινε από τις δουλειές, από τις γυναίκες, από τις υποχρεώσεις, με την ευκολία που ανοίγει κανείς την πόρτα του σπιτιού του για να βγει βόλτα. Και κοίταζε πίσω, χαμογελώντας, σαν να επρόκειτο για μια ακόμη ζαβολιά. Ο σταθερός, και ίσως μοναδικός του, σύνδεσμος με την επίγεια πραγματικότητα ήταν ο σύνδεσμος οπαδών της ΑΕΚ. Τον έλεγα «μικρό» γιατί ήμουν σε ηλικία που ήθελα συνεχώς να μεγαλώνω, κι εκείνος το δεχόταν με ευχαρίστηση γιατί ήταν σε ηλικία που του άρεσε να κρύβει χρόνια. Τις Κυριακές με έπιανε απ’ το σβέρκο – όπως οι γάτες βουτάνε τα παιδιά τους – και πηγαίναμε Νέα Φιλαδέλφεια να παρακολουθήσουμε τους αγώνες του Παπαιωάννου, του Πομώνη, του Παπαεμμανουήλ, του Νικολαίδη, του Σκευοφύλακα, του Καραφέσκου, του Βασιλείου, του Τόσκα. Στα δέκα μου γλίστρησα, χωρίς να το θέλω, προς τον πρωταθλητισμό. Το Καραισκάκη ήταν δίπλα μου, έγινα Ολυμπιακός. Δεν μου έκανε ποτέ ένα δηκτικό σχόλιο, δεν παραπονέθηκε ποτέ για την «προδοσία» μου, ίσως γιατί αναγνώριζε ότι στα οκτώ σου δεν είναι δυνατόν να έχεις πλήρως διαμορφώσει οπαδική συνείδηση.
Θυμάμαι ένα αγώνα κυπέλλου, ήμουν πια δεκαοκτώ, ο Ολυμπιακός κέρδισε 1 – 0 μέσα στη Νέα Φιλαδέλφεια, με γκολ του Κοκολάκη στο 85’. Καθόμασταν δίπλα δίπλα, εκείνος με το κίτρινο κασκόλ τυλιγμένο στο λαιμό του, εγώ με το κόκκινο στο χέρι. Έβρεχε σε όλη τη διάρκεια του αγώνα, είχαμε γίνει μούσκεμα, μου είπε «τα κάναμε μούσκεμα, σήμερα», του είπα «μικρέ, χάσατε» και μπήκαμε στο αμάξι. Πέρασαν πολλά χρόνια, άλλα καλά, άλλα λιγότερο καλά, μεγαλώσαμε κι άλλο. Κι αυτός κι εγώ.
Την προηγούμενη Τετάρτη, η ΑΕΚ έπαιζε στο ΟΑΚΑ τη ρεβάνς με την Ξάνθη για το κύπελλο, ο Πέτρος ήταν φυσικά εκεί. Δεν έλειπε ποτέ απ’ την ομάδα του, μόνο απ’ τη ζωή του. Στο γκολ του Μπλάνκο στο 83, μαζί με την πρόκριση, μια κίτρινη σκάλα έπεσε απ’ τον ουρανό. Τον είδα να την ανεβαίνει σαν ακροβάτης, με πρησμένη κοιλιά: πήγαινε να παραλάβει το κύπελλο. Πριν δέκα χρόνια είχε φτάσει ξανά στον τελικό, ήταν μια ανάσα απ’ το τρόπαιο, το έχασε όμως στις καθυστερήσεις απ’ τους γιατρούς.
Σε κάποια στιγμή η σκάλα σκεπάστηκε απ’ τα καπνογόνα, σαν να κόπηκε απότομα. Τον έχασα, όπως χάνεται η προοπτική στους πίνακες του Τσόκλη, όπως ξηλώνεται ένα σύννεφο απ’ τον ουρανό. Η Τέχνη δεν κατάφερε ποτέ να αλλάξει τον κόσμο, το μόνο που έκανε ήταν να παίρνει συνεχώς παράταση ζωής, να ξεγελάει τον χρόνο. Εκείνος δεν μπόρεσε, έγινε φωτογραφία στο σπίτι της Όλγας. Μα, αυτό είναι προορισμένοι οι άνθρωποι να γίνουν; Φωτογραφίες;
Μίλαγε λίγο, ελάχιστες κουβέντες. Αποθήκευε τις λέξεις στα κουράγια του. Αν ήταν ποιητής, θα ήταν από τους καλύτερους της γενιάς του. Δεν ξέρω γιατί πίστευε ότι θα του χρειαστούν στο μέλλον – ποιο μέλλον; - δεν ξέρω καν αν το έκανε γι αυτό. Το χαμόγελό του όμως, είχε κάτι απ’ τις δεκαετίες του 30 και του 40: Έβλεπες εκεί μέσα γιαγιάδες να τρέχουν να σου φέρουν ένα ποτήρι νερό, νεαρούς να πηδάνε μάντρες και να το σκάνε απ’ το σχολείο, έφηβες κοπελίτσες να κοκκινίζουν από ντροπή σε ένα βλέμμα, τον εφημέριο του χωριού να διαβάζει εφημερίδα στο καφενείο της πλατείας κάτω από τον πλάτανο, κρυφά τσιγάρο σε μια αποθήκη με σανό, όταν τα άλογα δούλευαν στο χωράφι. Ήταν χωριό το χαμόγελό του, όχι πόλη. Υπήρχε εκεί, αντί της σιωπής, για να φωτίζει το πρόσωπο, να το κάνει να απεκδύεται χαρακτηριστικά, προορισμούς, ιδιότητες. Υπήρχε εκεί για να διαφημίζει το τραγούδι.
Πως η ανάγκη γίνεται ιστορία, πώς η ιστορία γίνεται σιωπή… Κι ο Μητροπάνος, ένας Σημίτης χωρίς τις ελιές, ένας Nick Cave που τυχαία βρέθηκε στα ζειμπέκικα να κάνει καριέρα ροκ σταρ – ή μήπως είναι το ίδιο; - να του μοιάζει στη ξαστεριά, να πηγαίνουν οι λεβεντιές παρέα, καταστρέφοντας η μία την άλλη. Του άρεσε ο Μητροπάνος.
Όταν ήμουν μικρός ήταν για μένα ένας πελώριος μύθος. Έβγαινε από τις δουλειές, από τις γυναίκες, από τις υποχρεώσεις, με την ευκολία που ανοίγει κανείς την πόρτα του σπιτιού του για να βγει βόλτα. Και κοίταζε πίσω, χαμογελώντας, σαν να επρόκειτο για μια ακόμη ζαβολιά. Ο σταθερός, και ίσως μοναδικός του, σύνδεσμος με την επίγεια πραγματικότητα ήταν ο σύνδεσμος οπαδών της ΑΕΚ. Τον έλεγα «μικρό» γιατί ήμουν σε ηλικία που ήθελα συνεχώς να μεγαλώνω, κι εκείνος το δεχόταν με ευχαρίστηση γιατί ήταν σε ηλικία που του άρεσε να κρύβει χρόνια. Τις Κυριακές με έπιανε απ’ το σβέρκο – όπως οι γάτες βουτάνε τα παιδιά τους – και πηγαίναμε Νέα Φιλαδέλφεια να παρακολουθήσουμε τους αγώνες του Παπαιωάννου, του Πομώνη, του Παπαεμμανουήλ, του Νικολαίδη, του Σκευοφύλακα, του Καραφέσκου, του Βασιλείου, του Τόσκα. Στα δέκα μου γλίστρησα, χωρίς να το θέλω, προς τον πρωταθλητισμό. Το Καραισκάκη ήταν δίπλα μου, έγινα Ολυμπιακός. Δεν μου έκανε ποτέ ένα δηκτικό σχόλιο, δεν παραπονέθηκε ποτέ για την «προδοσία» μου, ίσως γιατί αναγνώριζε ότι στα οκτώ σου δεν είναι δυνατόν να έχεις πλήρως διαμορφώσει οπαδική συνείδηση.
Θυμάμαι ένα αγώνα κυπέλλου, ήμουν πια δεκαοκτώ, ο Ολυμπιακός κέρδισε 1 – 0 μέσα στη Νέα Φιλαδέλφεια, με γκολ του Κοκολάκη στο 85’. Καθόμασταν δίπλα δίπλα, εκείνος με το κίτρινο κασκόλ τυλιγμένο στο λαιμό του, εγώ με το κόκκινο στο χέρι. Έβρεχε σε όλη τη διάρκεια του αγώνα, είχαμε γίνει μούσκεμα, μου είπε «τα κάναμε μούσκεμα, σήμερα», του είπα «μικρέ, χάσατε» και μπήκαμε στο αμάξι. Πέρασαν πολλά χρόνια, άλλα καλά, άλλα λιγότερο καλά, μεγαλώσαμε κι άλλο. Κι αυτός κι εγώ.
Την προηγούμενη Τετάρτη, η ΑΕΚ έπαιζε στο ΟΑΚΑ τη ρεβάνς με την Ξάνθη για το κύπελλο, ο Πέτρος ήταν φυσικά εκεί. Δεν έλειπε ποτέ απ’ την ομάδα του, μόνο απ’ τη ζωή του. Στο γκολ του Μπλάνκο στο 83, μαζί με την πρόκριση, μια κίτρινη σκάλα έπεσε απ’ τον ουρανό. Τον είδα να την ανεβαίνει σαν ακροβάτης, με πρησμένη κοιλιά: πήγαινε να παραλάβει το κύπελλο. Πριν δέκα χρόνια είχε φτάσει ξανά στον τελικό, ήταν μια ανάσα απ’ το τρόπαιο, το έχασε όμως στις καθυστερήσεις απ’ τους γιατρούς.
Σε κάποια στιγμή η σκάλα σκεπάστηκε απ’ τα καπνογόνα, σαν να κόπηκε απότομα. Τον έχασα, όπως χάνεται η προοπτική στους πίνακες του Τσόκλη, όπως ξηλώνεται ένα σύννεφο απ’ τον ουρανό. Η Τέχνη δεν κατάφερε ποτέ να αλλάξει τον κόσμο, το μόνο που έκανε ήταν να παίρνει συνεχώς παράταση ζωής, να ξεγελάει τον χρόνο. Εκείνος δεν μπόρεσε, έγινε φωτογραφία στο σπίτι της Όλγας. Μα, αυτό είναι προορισμένοι οι άνθρωποι να γίνουν; Φωτογραφίες; Ο Θεός τώρα του έχει απονείμει το κύπελλο και ο Πέτρος, καμαρωτός, με κείνο το χαμόγελο του αποχαιρετισμού, πανηγυρίζει στα αποδυτήρια, γεμίζοντας το έπαθλο σαμπάνια.
Δεν ήταν κανένας επώνυμος των γραμμάτων, κάποιος μεγάλος στοχαστής που άφησε το αποτύπωμά του στον κόσμο. Ούτε καν κάποιος συγγραφέας που μου άρεσε. Ήταν, όμως, ο αδελφός μου.
Δεν ήταν κανένας επώνυμος των γραμμάτων, κάποιος μεγάλος στοχαστής που άφησε το αποτύπωμά του στον κόσμο. Ούτε καν κάποιος συγγραφέας που μου άρεσε. Ήταν, όμως, ο αδελφός μου.
Σταύρος Σταυρόπουλος, εφημ. metro, 3 Μαρτίου 2009
Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009
I’ VE GOT TO GET OUT OF HERE
( Στοά του Βιβλίου, Αίθουσα Λόγου, Τετάρτη 28 Ιανουαρίου 2008, 20.00μμ )
Πάνω που έλεγα, ότι η χαλάρωση είναι μια λέξη, σπάνια μεν, αλλά πραγματική, φτάνει κανείς με κόπο στο ραντεβού του μαζί της, αλλά γίνεται, να ακούσω τις δυνατές μουσικές μου, να φάω πατάτες τηγανιτές μπροστά στη τηλεόραση, το δέκα πράγματα συγχρόνως πέθανε, το μπλοκάκι δεν λέει και πολλά πράγματα σήμερα, η Αγγελική από την άλλη άκρη του σύρματος, βραχνιασμένη, μα, που είσαι επιτέλους, σε μισή ώρα αρχίζουμε, την άκουγα έκπληκτος, υπνωτισμένος, δεν καταλάβαινα και πολλά, δεν τα πολυβγάζεις πέρα με την Αγγελική, -τι να αρχίζουμε άραγε; Μετά θυμήθηκα: είχα υποσχεθεί, πριν 15 μέρες να διαβάσω κάποια ποιήματα στη Στοά, έτσι γενικώς. Ε, λοιπόν, ήταν η μέρα.
Πάνε οι μουσικές, τα σχέδια, οι πατάτες, η θεωρία περί ξεκούρασης, the dream is broken, ανφόρτσιουνατλι, για την ακρίβεια έγινε κομμάτια, μόλις είχα αρχίσει να βλέπω την τελευταία ταινία του Νικολαίδη στο DVD, φοβερή, I’ ve got to get out of here έλεγε το τραγούδι του τίτλου, το έγραψε ο γιός του, την είχα καταβρεί με το «The zero years», με τις γκόμενες που δέρνανε και σάρωναν τα καρέ, εφιαλτική κοινωνία, κλειστοφοβική, στειρωμένες γυναίκες, λέω, τώρα θα μπουκάρει και ο Κωνσταντίνος ξαφνικά, με καρώ σιδερωμένο παντελόνι σωλήνα και σουέτ μποτίνι, από πάνω άσπρη καπαρντίνα με σηκωμένο γιακά, να γίνει χαμός, έβλεπα το μέλλον να έρχεται καταπάνω μας και θα πήγαινα να διαβάσω ποιήματα; Αυτά τα I’ ve got to get out of here είναι επικίνδυνα πράγματα – άσε που μένουν όνειρα. Ασπρόμαυρα, βασανιστικά, υποβρύχια.
Έτσι, πήγα. Ποίηση της νέας χιλιετίας και άλλα συναφή, τους λέω εγώ είμαι της παλιάς, αλλά τι να κάνουμε τώρα, ήταν διάφοροι ποιητές, ένας μου είπε αχ τι ωραία, κάποια που δεν θυμόμουνα καθόλου μου έδωσε ένα φιλί, βρήκα μια κάρτα στο χέρι μου μ’ ένα τηλέφωνο, στο τέλος είχε και κολοκυθόσουπα, ε, βέβαια. Λέω από μέσα μου κι άλλη σούπα, όχι, θεέ μου, πότε απαγόρευσαν το αλκοόλ;
Μετά πήγαμε σε κάποια ταβέρνα στο κέντρο, σημαντικοί και τέτοια κι αρχίσανε τα κρασιά και τα παράπονα να τρέχουν απ’ τους ασήμαντους λαιμούς μας, και έτρεχε και ο Τάκης σαν έφηβος μέσα στην εγγλέζικη καπαρντίνα του, I’ ve got to get out of here - αυτό ξαναπέστο -, και μας πήρε πάλι το πρωί, και τα χρόνια, χαράματα χρόνια, και καπνίσαμε πάλι όσο αντέχαμε, και ζήσανε αυτοί καλά και μεις χειρότερα. Ή μη χειρότερα.
Πάνε οι μουσικές, τα σχέδια, οι πατάτες, η θεωρία περί ξεκούρασης, the dream is broken, ανφόρτσιουνατλι, για την ακρίβεια έγινε κομμάτια, μόλις είχα αρχίσει να βλέπω την τελευταία ταινία του Νικολαίδη στο DVD, φοβερή, I’ ve got to get out of here έλεγε το τραγούδι του τίτλου, το έγραψε ο γιός του, την είχα καταβρεί με το «The zero years», με τις γκόμενες που δέρνανε και σάρωναν τα καρέ, εφιαλτική κοινωνία, κλειστοφοβική, στειρωμένες γυναίκες, λέω, τώρα θα μπουκάρει και ο Κωνσταντίνος ξαφνικά, με καρώ σιδερωμένο παντελόνι σωλήνα και σουέτ μποτίνι, από πάνω άσπρη καπαρντίνα με σηκωμένο γιακά, να γίνει χαμός, έβλεπα το μέλλον να έρχεται καταπάνω μας και θα πήγαινα να διαβάσω ποιήματα; Αυτά τα I’ ve got to get out of here είναι επικίνδυνα πράγματα – άσε που μένουν όνειρα. Ασπρόμαυρα, βασανιστικά, υποβρύχια.
Έτσι, πήγα. Ποίηση της νέας χιλιετίας και άλλα συναφή, τους λέω εγώ είμαι της παλιάς, αλλά τι να κάνουμε τώρα, ήταν διάφοροι ποιητές, ένας μου είπε αχ τι ωραία, κάποια που δεν θυμόμουνα καθόλου μου έδωσε ένα φιλί, βρήκα μια κάρτα στο χέρι μου μ’ ένα τηλέφωνο, στο τέλος είχε και κολοκυθόσουπα, ε, βέβαια. Λέω από μέσα μου κι άλλη σούπα, όχι, θεέ μου, πότε απαγόρευσαν το αλκοόλ;
Μετά πήγαμε σε κάποια ταβέρνα στο κέντρο, σημαντικοί και τέτοια κι αρχίσανε τα κρασιά και τα παράπονα να τρέχουν απ’ τους ασήμαντους λαιμούς μας, και έτρεχε και ο Τάκης σαν έφηβος μέσα στην εγγλέζικη καπαρντίνα του, I’ ve got to get out of here - αυτό ξαναπέστο -, και μας πήρε πάλι το πρωί, και τα χρόνια, χαράματα χρόνια, και καπνίσαμε πάλι όσο αντέχαμε, και ζήσανε αυτοί καλά και μεις χειρότερα. Ή μη χειρότερα.
Στις εφημερίδες την επομένη, είδα τον Παπανδρέου να κλαίει απ’ τα δακρυγόνα. «Τα θαλάσσωσα» παραδέχτηκε ο Ομπάμα που πήγε να υπουργοποιήσει δυο φοροφυγάδες. Αμερική και Ευρώπη προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση με απολύσεις και λογιστικά πρότυπα - it’s too late. Τρώμε, φυσικά, δηλητηριασμένα ψάρια. Υδράργυρο, κάδμιο, μόλυβδο - μαζί με την τιμή του μολύβδου, ανεβαίνει και η τιμή της αμόλυβδης. Από πρατήριο σε πρατήριο. Παρόλα αυτά γεννάμε, είναι στη φύση μας, δεν φτάσαμε ακόμα στον Νικολαίδη. Αποποινικοποιούνται τα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία μέχρι 150.000 ευρώ, αναγγέλουν με στόμφο το τέλος της προσωποκράτησης. Καλά, εντάξει, σάμπως τα 4 δις τα χρωστάγαμε στα ταμεία εμείς των 700, 1000 και 1200 ευρώ.
Στην Ιταλία, οι καθολικοί θυμήθηκαν τον ακτιβισμό και διαδηλώνουν νυχθημερόν, κάτω από την κλινική «Λα Κουιέτε» στο Ούντινε. Το Βατικανό δεν αστειεύεται. Σ’ ένα δωμάτιο, η 37χρονη Ελουάνα, που βρίσκεται σε κώμα 17 χρόνια, προσπαθεί να τελειώσει. Δεν την αφήνουν, ονομάζουν την διακοπή σίτισης, «ειδεχθές έγκλημα».
Χθες τα κατάφερε. Το σκασε. Ο Μπερλουσκόνι δήλωσε ότι δολοφονήθηκε από την οικογένειά της. Κατακόκκινος απ’ την ντροπή.
Σταύρος Σταυρόπουλος, εφημ. metro, 12-02-09
δείτε εδώ όλο το κείμενο στη metro
Πέμπτη 5 Φεβρουαρίου 2009
ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ
Το σώμα σου
Ήταν σπαρμένο αχινούς
Ανάμεσα σε φύκια και μυρωδιές
Από πεταμένα κοχύλια
Έπρεπε να προσέχω που πατάω
Η μήτρα σου
Ένα αναποδογυρισμένο δωμάτιο με
Ανοιγμένες κουρτίνες
Άδειαζε τις υπεροχές της
Στο πρόσωπό μου
Με γέμιζε χρυσόψαρα
Ο καθένας
Έχει τη δική του θάλασσα
Είπες
Έλειπαν τα έγχορδα
Σ’ αυτή τη συμφωνία
Ίσως γι αυτό
Ήταν σπαρμένο αχινούς
Ανάμεσα σε φύκια και μυρωδιές
Από πεταμένα κοχύλια
Έπρεπε να προσέχω που πατάω
Η μήτρα σου
Ένα αναποδογυρισμένο δωμάτιο με
Ανοιγμένες κουρτίνες
Άδειαζε τις υπεροχές της
Στο πρόσωπό μου
Με γέμιζε χρυσόψαρα
Ο καθένας
Έχει τη δική του θάλασσα
Είπες
Έλειπαν τα έγχορδα
Σ’ αυτή τη συμφωνία
Ίσως γι αυτό
Ο έρωτας
Κατέληξε τελικά
-Όντας εθνικόφρων –
Με ξελιγωμένα παπούτσια
Μια ξεπερασμένη συνήθεια
Ανακύκλωσης
-Όντας εθνικόφρων –
Με ξελιγωμένα παπούτσια
Μια ξεπερασμένη συνήθεια
Ανακύκλωσης
(από το βιβλίο ΔΥΟ ΜΕΡΗ ΣΙΩΠΗ, ΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΛΕΞΕΙΣ, εκδ.Μεταίχμιο)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)