Ο Βασίλης Χατζηιακώβου μιλάει στον Σταύρο Σταυρόπουλο
ΑΠΕΝΑΝΤΙ από τον «Ιανό». Στη Σταδίου. Το κτήριο της Marfin θυμίζει είσοδο νεκροταφείου. Μια ελληνική και μια μαύρη σημαία είναι καρφωμένες στην κεντρική πόρτα. Χιαστί. Τόσα πολλά λουλούδια. Πένθος. Αταίριαστο. Η τράπεζα είναι καμένη.
Οχι μόνον αυτή. «Δουλεύω κι εγώ σε τράπεζα. Θα με κάψετε ζωντανή»; Υπογραφή: Νικολέτα. Σημείωμα εν θερμώ. Εν μέσω της κρίσης. Του δανειακού προβλήματος. Των ευρωπαϊκών μηχανισμών στήριξης. Του ΔΝΤ.
Η επανάσταση. Μια ξοφλημένη, ευφυής δικαιολογία. Ο στίχος του Νικόλα Ασιμου στον τοίχο της εισόδου. Επικεφαλίδα. Δίπλα τα στεφάνια. Ο «χώρος» που δεν ξέρει κανείς πια ποιοι τον αποτελούν. Διάφορα μπλογκ. Ολα μαζί. Ανάκατα. Μπερδεμένες σημαίες. Κατηφόρα. «Αυτοί» που είναι «εμείς».
Η εποχή της ευθείας γραμμής. Του λίγο από δω, λίγο από κει. Τρεις νεκροί. Τέσσερις. Ο κόσμος μοιάζει με βόμβα. Θα σκάσει. Η Αθήνα από κέντρο του πολιτισμού, κέντρο των διαδηλώσεων. Των δακρυγόνων. Των ΜΑΤ. Φιλοξενεί τρεις πορείες την ημέρα. Αυτό το ένθετο δεν έχει πολιτικό στίγμα. Στηρίζει τον πολιτισμό. Μόνο. Τη χώρα του Παρθενώνα, του Πλάτωνα. Είναι καταφύγιο ιδεών. Δίνει αγώνα κάθε βδομάδα. Ειρήνης. Και λυπάται. Ανατρέχω στον Μπέκετ: Κάποια στιγμή η ανία τού να ζεις αντικαθίσταται με την οδύνη τού να υπάρχεις.
Μόνο οδύνη. Χωρίς ήχο. Θυμός. Ανθρώπινος, στα όρια του ξεσπώ. Για το αφαιρεμένο δικαίωμα. Η ζωή στη σακούλα. Η αναφαίρετη. Πολύ πριν χαθούν ακόμη τρεις από μας, είχε χαθεί η ταυτότητα. Το ανθρώπινο στίγμα. Η επικοινωνία. Ο έρωτας. Οι σχέσεις έγιναν πόλεμος. Τυφλός. Φταίει κανείς; Ποιος; Το κράτος; Το παρακράτος; Το βαθύ κράτος; Εμείς;
Αφού δεν θα μας απαντήσουν ποτέ, ας μας αφήσουν τουλάχιστον να διατυπώσουμε κάποια ερωτήματα.
Ο Βασίλης Χατζηιακώβου, εκδότης και διευθυντής του βιβλιοπωλείου «Ιανός», είναι εδώ. Ηταν εκεί. Μέσα. Μαζί με τα παιδιά που κάλυπταν τις περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης του μαγαζιού. Το βιβλιοπωλείο κλειστό. «Θα σε κάψουμε». Τους περιέχυσαν βενζίνη. Είδε τον θάνατο. Ακουσε τον απόηχό του να χτυπά.
Θυμάμαι που, όταν ήταν πρόεδρος του συλλόγου εκδοτών, πριν από 8-9 χρόνια, είχε πει ότι το συλλογικό ήθος καρποφορεί μόνον όταν το όνειρο γίνεται ζωή. Και η ζωή μετουσιώνεται σε όνειρο. Τώρα μιλάει. Απέναντί μου. Δίπλα σε δύο ποτήρια σαγκρία. Για τη ζωή που επιμένει να ονειρεύεται. Είναι ποταμός.
Τέτοιο συλλαλητήριο δεν έχω ξαναδεί. Ηταν η μεγαλύτερη πορεία στο κέντρο μεταδικτατορικά. Πάνω από 100.000 άνθρωποι όλων των ηλικιών και των αποχρώσεων να φωνάζουν συνθήματα που κάποτε «ανήκαν» μόνο σ' έναν συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. Αυτό σημαίνει ότι η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Ο κόσμος έχει αγανακτήσει. Η υπομονή του εξαντλήθηκε. Τόσα χρόνια παίζουν στις πλάτες του ένα βρόμικο παιχνίδι. Αυτός ο κόσμος είναι ο τελικός αποδέκτης της αρρώστιας του πολιτικοκοινωνικού συστήματος της τελευταίας 35ετίας. Μετά τόσα χρόνια δημοκρατίας είναι δυνατόν να μην υπάρχει όνειρο και όραμα για έναν ολόκληρο λαό; Τους τα πήραν και έβαλαν στη θέση τους τον λογαριασμό από ένα μεγάλο φαγοπότι. Μετά τους λένε να τον πληρώσουν. Αυτοί. Πώς;
Λένε μήπως ήταν στόχος ο «Ιανός». Λένε ότι ο Βγενόπουλος δεν έπρεπε να ανοίξει την τράπεζα. Μα κι εμείς κλειστοί ήμασταν. Το μαγαζί απεργούσε. Εσπασαν την πόρτα. «Θα σε κάψω, εσένα», μου λέει. Θα του 'χαν πει: τον ψηλό, τον χοντρό, τον καραφλό... Αυτόν. Μπορεί να τον είχανε φέρει εδώ και την προηγούμενη μέρα να με δει, ξέρω 'γώ. Πού να ξέρω. Για μένα όλο το πράγμα βρομάει. Πολύ.
Από τον «Ζάρα» και μετά χτύπησαν όλα τα καταστήματα. Και τον «Κάουφμαν». Και το διπλανό με τα γυαλικά. Και στον «Μοσχούτη» βρέθηκε μολότοφ. Αν έπιανε φωτιά, θα ήταν τελειωμένο και το «Εσπέρια». Είναι η όγδοη φορά που επιτίθενται στον «Ιανό». Αυτός που έρχεται να κάψει έναν τέτοιο χώρο είναι εχθρός του πολιτισμού. Είναι ένα μηδενικό. Δεν έχει κανενός είδους σχέση με κανέναν ιδεολογικό χώρο.
Περιμέναμε ότι θα μας σπάσουν, όχι ότι θα πετάξουν μολότοφ μέσα στο μαγαζί. Κατεβήκαμε με τους πυροσβεστήρες να σβήσουμε τη φωτιά. Είχαν αρπάξει τα βιβλία. Ποιοι ήταν; Ποια πρόσωπα κρύβονταν κάτω απ' τις κουκούλες; Οταν γίνεται μια τέτοια επίθεση δεν μπορείς ποτέ να ξέρεις ποιοι βρίσκονται από πίσω. Ακούστηκαν πολλά για τον κόσμο των Εξαρχείων. Δεν τα πιστεύω. Δεν μπορεί τέτοια περιστατικά τυφλής βίας να προέρχονται από τον κόσμο των αντιεξουσιαστών. Αδύνατον. Ο αντιεξουσιαστικός χώρος είχε πάντα ιδεολογία. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι φανατικοί πελάτες των βιβλιοπωλείων.
Συμπορεύτηκα με αυτόν τον χώρο από τον οποίον προήλθαν όλες οι ιδεολογικές ζυμώσεις μεταδικτατορικά. Ημουν δίπλα στη Σύλβια όταν καταστρεφόταν το τεράστιο αρχείο της «Διεθνούς Βιβλιοθήκης», με επιστολές του Αγη Στίνα, του Καστοριάδη κ.λπ. Η Σύλβια σήκωσε το πανό που έγραφε «Ελευθερία» στη Νομική το '73, μαζί με τον Μπαλή και τον Κωνσταντινίδη.
Ημουν παρών στην επίθεση που έγινε στο «Κάραβελ» το '85. Αλλά μέσα στο «Κάραβελ» βρισκόταν ο Λε Πεν, ο νέος ευρωπαϊκός φασισμός. Είχε έναν συμβολισμό αυτή η πράξη, ένα περιεχόμενο. Την ίδια χρονιά δολοφονείται ένας δεκαπεντάχρονος, ο Καλτεζάς, στα Εξάρχεια. Μπροστά στα μάτια μου. Η πρώτη αντίδραση ήταν να κλειστούν κάποια παιδιά στο Χημείο. Η δεύτερη ήταν να γίνει μια πολύ μεγάλη πορεία, στην οποία φυσικά δεν κάηκε η Αθήνα. Από τότε, βέβαια, άλλαξαν πολλά.
Να σου πω κάτι; Δεν φταίνε μόνον οι πιτσιρικάδες που δεν ξέρουν τι τους γίνεται.
Αυτή η γενιά έχει μεγαλώσει γύρω απ' τη βία, μαθαίνοντας ότι το μοναδικό όπλο για να αντιμετωπίσεις μια κατάσταση είναι αυτό. Πού να βρεθεί χώρος για όνειρα; Τα ποδοπάτησαν κάποιοι άλλοι, πριν. Τώρα τους ζητάμε και ευθύνες. Για τις ευθύνες τις δικές μας θα μιλήσει κανείς;
Μεγαλώνει ένα παιδί σήμερα και δεν υπάρχει κανείς να του πει μια λέξη. Μια λέξη. Βλέπει τον πολιτικό να είναι ο πρώτος που κλέβει την Εφορία. Βλέπει μια ολόκληρη πνευματική κιβωτό να εκποιείται, τους καλόγερους στο Αγιον Ορος να το 'χουν ρίξει στο real estate. Εχει έναν καθηγητή στο σχολείο ο οποίος δεν ξέρει τι να του διδάξει. Είναι αγράμματος. Το διαπιστώνω κάθε μέρα. Γιατί δεν υπάρχει παιδεία, υπάρχει ένα σύστημα εκπαίδευσης, όπου βρίσκουν δουλειά κάποιοι άνθρωποι. Πρωτοετής της Φιλοσοφικής και δεν έχει ανοίξει ένα εξωσχολικό βιβλίο. Ποτέ! Και έρχεται ο τεταρτοετής της Θεολογικής και λέει λάθος τα ονόματα! Αυτοί θα απαιτήσουν αύριο να μπουν στο Δημόσιο, να διδάξουν κ.λπ... Τα ζούμε κάθε μέρα αυτά.
Κληροδοτήθηκε σ' αυτή τη γενιά μια απόλυτη μοναξιά. Ενα μεγαλειώδες κενό. Είναι επόμενο να βγάλει μίσος. Μόνο. Και δεν μιλάω για ταξικό μίσος. Είναι ένα γενικό μίσος. Εναντίον όλων. Απέχθεια, απαρέσκεια. Κενό πολιτισμού.
Σ' αυτό εδώ το μαγαζί προσπάθησα να δώσω ρόλο σε πολλούς. Να κάνω μια ανασύνθεση και αναδιανομή ευκαιριών. Αυτό που προσφέρουμε εμείς εδώ είναι το φάρμακο για την κρίση. Το φάρμακο της ψυχής. Και του μυαλού. Μόνον ο πολιτισμός μάς έμεινε. Το βιβλίο. Το αναγνωστικό κοινό είναι η μόνη κοινωνική ομάδα που αντιστέκεται.
Τα ποτήρια έχουν αδειάσει. Η σαγκρία ποτέ δεν είναι αρκετή. Ηρθε ο Κάιν. Ο Ρασούλης. Σκέφτομαι την εποχή που τελειώνει. Την άλλη που αρχίζει. Τις μάσκες που φοράει ο κόσμος.
Εδώ και 2.500 χρόνια ζούμε με το φάντασμα ενός πολιτισμού ο οποίος δεν μας ανήκει. Μιλάμε εξ ονόματός του. Εκ του ασφαλούς. Κάποιοι θα βγουν να υπερασπιστούν το κράτος. Κάποιοι θα μιλήσουν για επανάσταση. Εδώ εμείς μιλάμε για πολιτισμό. Για ιδέες που είναι, καμιά φορά, αποτελεσματικότερες από σφαίρες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου