ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ

ΝΟΜΙΖΩ ότι όταν γεννήθηκα, δεν γεννήθηκα ολόκληρη. Ενα μέρος μου φράκαρε μέσα στη μήτρα, σφήνωσε στα τοιχώματά της και αρνιόταν να γεννηθεί.
Μπορεί και να το κράτησε η μαμά μέσα της για να τη ζεσταίνει, αλλά όταν μεγαλώσω θα της το πάρω. Δεν θα της το επιστρέψω ποτέ. Εκείνη δεν με έδιωξε απ' το σώμα της παριστάνοντας τον Θεό;

Θυμάμαι ακόμα τις σαπουνάδες που γλιστρούσαν στο σώμα μου καθώς κολυμπούσα. Ερχόμουν κατά συρροή. Τα νερά του ποταμού ήταν κίτρινα και χύνονταν μέσα μου. Γύρω γύρω είχε μουσική -για όχθες. Κάποιος με έσπρωχνε να βγω. Βγήκα. Ηταν η τελευταία μέρα που ήμουν ελεύθερη: Η μέρα που γεννήθηκα.

ΕΞΩ έκανε κρύο. Βγαίνοντας απ' το σπίτι, η θάλασσα έλειπε. Τα όστρακα, οι χρωματιστές πεταλίδες, τα κίτρινα νερά, η μαγεία του βυθού, είχαν εξαφανιστεί. Δεν είχα πια τίποτε να πω, μόνο να θυμάμαι· κι όμως, μόλις άρχιζα να μαθαίνω να μιλώ. Στην αρχή με κραυγές· απελπισίας. Μετά με πραγματικές λέξεις, που απεδείχθη ότι δεν ήταν καθόλου πραγματικές. Ετσι, επέστρεψα ξανά στις κραυγές μου. Εβλεπα το άγαλμα του εαυτού μου στημένο· σε έναν σταθμό, σε ένα σχολείο, σε ένα σπίτι, σε ένα επάγγελμα, σε έναν έρωτα, σε μια ζωή. Γιατί έπρεπε να περάσω από τόσους θανάτους;

Οι Ινδιάνοι λένε ότι η ποίηση συμβαίνει όταν ένα ρήμα, ένα ουσιαστικό κι ένα επίθετο συναντιούνται για πρώτη φορά. Η ερώτηση δεν είναι αν σου αρέσει, αλλά αν την αντέχεις. Η συντριβή είναι δεδομένη. Θα ήθελα να κατασκευάζω τα πράγματα, αλλά εδώ έξω ήταν αδύνατον. Πάτησα, λοιπόν, πάνω στη σκιά μου και ανέβηκα σ' έναν βράχο. Μάζεψα τους ήλιους που βρήκα, τους έκανα κέικ. Γύρω γύρω στόλισα φως. Το φως περπατούσε ξυπόλυτο πάνω στην τούρτα. Οι πατούσες του ήταν ξεβαμμένες. Το ίδιο και οι δικές μου. Η πρώτη μου ποιητική προσπάθεια ήταν στη διαπασών.

ΤΩΡΑ θέλω να επιστρέψω και δεν μπορώ. Σ' αυτό που έζησε απ' τη βροχή. Πόσο τοις εκατό σκουριά, πόσο τοις εκατό χαμόγελο; Το ουράνιο τόξο έχει πηδήξει απ' το μπαλκόνι. Η σπηλιά με τα κίτρινα νερά και τις χρωματιστές πεταλίδες έχει γκρεμιστεί. Ο,τι έκανα, δεν το έκανα εγώ. Το έκαναν οι άλλοι, για τους οποίους δεν ευθύνομαι.

Ομως, βαρύνομαι. Σχεδόν αποκλειστικά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΗ ΤΗ ΣΤΗΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=111074

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ

Η επαναστατική αθωότητα

Δημήτρης Παπαχρήστος

Γιουχανάν

Εμπειρία Εκδοτική, σ. 212, 18 ευρώ

Ο χαμογελαστός Μήτσος. Ο κόκκινος. Περισσότερο απ' το αίμα, λιγότερο απ' το αλκοόλ. Γνώρισε τη Φαίδρα του στην Εύβοια το 428 π.Χ., του τη σύστησε ο Ευριπίδης. Αδέλφια μου στρατιώτες. Η αριστερά της καρδιάς - η καρδιά είναι πάντα αριστερά. Υπάρχουν ακόμα. Καρδιές, ευρύχωρες. Αριστερά. Ερωτες, από τον καιρό του Πολυτεχνείου. Φοιτητές, τανκς στο προαύλιο. Εθνικός ύμνος. Η πόρτα. Δεν θα μας ρίξετε. Τους έριξαν. Εγώ, εντεκάμιση χρονώ. Εγραφα με το αριστερό και φοβόμουν μη με συλλάβουν. Μετά, μακριά μαλλιά. Οχι Θεοδωράκης, όχι Καραμανλής. Σύμβολο, τα κουρέλια. Τραγουδούν ακόμα. Και οι κλωστές της μνήμης, της Ιστορίας. Κι αυτές κόκκινες. Ενα ταξίδι που αρχίζει από την Κεφαλονιά, σταματάει για λίγο στην Ικαρία και τη Σάμο, περνάει απέναντι στη Μικρά Ασία. Ενα ταξίδι μνήμης. Διασχίζει το Αιγαίο έως τη Μέση Ανατολή. Τρόπος τού λέγειν, Μέση Ανατολή. Η Ανατολή είναι άλλα ονόματα. Πολλά. Εως εκεί που φτάνει το μάτι μας. Εως το Γιουχανάν, ε; Ασε να πάμε πρώτα. Ασε να το βρούμε. Κι ας λαχανιάσουμε: Φυσούσε ο χρυσός της ζωής αέρας. Το πλοίο είχε μπει στο λιμάνι. Η Σάμος, ένας θρύλος, ένα τραγούδι. Ορθια τα βουνά της, κρατούσαν την υπερηφάνεια του αντάρτικου κι ας ήταν μισοκαμένα, όπως ήταν μισοκαμένα και της Ικαρίας. Δεν ήξεραν τη συνέχεια του ταξιδιού τους, τους οδηγούσε η βαθιά επιθυμία να είναι μαζί.

Στο μυθιστόρημα του Παπαχρήστου το στοίχημα είναι ένα: Να βρούμε τον τόπο που δεν υπάρχει, να πάρουμε την ουτοπία στο σπίτι μας. Ψάχνω να βρω ποιος κάνει τον Κοροβέση. Το Γιουχανάν είναι μια αγκαλιά. Του Ιππόλυτου με τη Φαίδρα.

Εκεί είναι βαθιά. Ο ήλιος καίει. Να προσέχεις τα φτερά σου, εντάξει; Το αύριο είναι χθες. Αφού το ξέρεις. Εμείς είμαστε πουλιά. Και τα πουλιά είναι οι ψυχές του Σύμπαντος.

Η κοινωνική αθωότητα

Φώτης Γεωργελές

Νυχτερινές πτήσεις

εκδόσεις Κέδρος, σ. 302, 14 ευρώ

Ο Α112. Ο Αρης Σάρτας. Ο Φώτης Γεωργελές. Ολοι αυτοί. Τα edito στην Athen's, για ταξίδια; Παλιές ιστορίες, αποτυπωμένα θαύματα, ιδρώτες. Ο ρεαλισμός τους σε πιάνει απ' τον λαιμό. Σε βουτάει. Και η ιστορία ετοιμάζεται να ξετυλιχτεί. Ετοιμη. Σαν σαΐτα που ακολουθεί τα σημάδια της - διαδρομή προς τα πίσω. Με βόλτες σε πόλεις, σε πρόσωπα, σε γεγονότα. Με έρωτες, μουσικές, διαψεύσεις. Με σημαιάκια απαγορευτικά που εννοούν ότι μεγαλώσαμε. Με απουσίες που αποδεικνύουν αχρησιμοποίητα γεύματα. Με χρόνια που περνούν γεμάτα, σαν σινεμά. Σαν καλοκαίρια. Λέξεις που μυρίζουν καρπούζι. Που κρυφοκοιτάζουν απ' τα στενά το παρόν. Που βγάζουν ανυπόμονα το κεφάλι τους έξω απ' το νερό για να πάρουν ανάσα. Που κόβουν δρόμο μέσα από καλαμιές, για να φτάσουν κατευθείαν στο τέλος. Ανυπόμονες λέξεις. Λέξεις παιδιά.

Η ζωή είναι προ των πυλών. Οχι αυτή, η ψεύτικη. Η άλλη, που κοιτάζει την ανοιχτή βαλίτσα και δεν ξέρει τι πρέπει να βάλει μέσα. Η άλλη που πιστεύει στο ένστικτο. Ερχεται, για να αφήσει τη ζωή εκτός γηπέδου. Για να τη βγάλει απ' το παιχνίδι. Ταξίδια μέσα στην πόλη, ταξίδια εκτός πόλης, ταξίδια έως την άκρη της νύχτας. Ξημερώνει, θα κουραστούμε ποτέ; Τώρα ξεκουράζεται στο μπαλκόνι, βαρέθηκε να αναπνέει μέσα απ' το κλιματιστικό. Βαρέθηκε τις επιγονατίδες, για να μπορεί να μετέχει. Ούτως ή άλλως θα χτυπήσει. Θα απαθανατίσει τον θάνατο - μια ακόμη φορά: Οι συζητήσεις του τέλους των διακοπών. Γιατί πιάσαμε αυτή την κουβέντα; Σε λίγο στα πορτ μπαγκάζ θα' χουμε φορητούς απινιδωτές. Νευρικά γέλια. Το μαγαζί κερνάει σφηνάκια κανάτες σε όλους, τέλος σεζόν. Η μουσική παίζει μέχρι το πρωί. Οταν βγαίνεις έξω ξημερώματα, όταν βλέπεις τον ήλιο να ανατέλλει, έχεις μια αίσθηση σαν να χαίρεσαι που επέζησες άλλη μια μέρα. Αλλο ένα καλοκαίρι. Ενα κορίτσι μεθυσμένο. Πέφτω, ψιθυρίζει, και πέφτει. Στο πάτωμα, χυμένα ποτά. Η θάλασσα έχει λίγο κύμα. Φυσάει.

Η κοσμική αθωότητα


Κωνσταντίνος Τζούμας

Complete unknown

εκδόσεις Καστανιώτη, σ. 595, 22,99 ευρώ

Λεπτός, αυτοβιογραφικός λόγος. Ερωτικός και στέρεος. Απολαυστικός. Με ανισόπεδους κόμβους, σιωπηλά ποτάμια, αναψοκοκκινισμένες πλευρές. Τζαζ σε συνέχειες. Κωνσταντίνος Τζούμας, second part. Μετά τη θάλασσα του Πειραιά, μετά την Καστέλλα και τα καφέ του Κολωνακίου, η Νέα Υόρκη. Τα φώτα, η ανωνυμία, το απίστευτο στυλ τού να ζεις με απίστευτο στυλ. Οι οβιδιακές μεταμορφώσεις. Οι θηλυκές λεπτομέρειες. Τα θεατρικά ντεσού. Τρούμαν Καπότε, Μπιάνκα Τζάγκερ, Γούντι Αλεν, Φέι Ντανάγουεϊ, Γιόκο Ονο. Και άλλοι, πολλοί. Δεν είναι και λίγο πράγμα να τρως και δίπλα σου να τρώνε οι Ρόλινγκ Στόουνς.

Συναντήσεις σε εστιατόρια, σε κρεβάτια, σε λίβινγκ ρουμ. Σε όλους τους τόνους τού σιελ. Λάμποντας από υγεία, από περιέργεια, από αφθονία. Μπορείς να πεθάνεις από ζωή; Μια ευφυΐα σε έκρηξη. Μια αέναη προσμονή. Ομορφιάς. Πώς την είπαμε την τύπισσα;

Ηρθε. Ηταν εκεί μ' ένα κρεμ εφαρμοστό φόρεμα από σατινέ ταφτά. Ακουμπάει στο θολωτό πλέξιγκλας που ξεκινάει απ' το περβάζι του ρουφ γκάρντεν και καταλήγει πίσω απ' τη μεγάλη αχιβάδα, στην πλάτη της ορχήστρας με τα παπαγαλί σακάκια και τα φούξια πουκάμισα. Η τραγουδίστρια με το μαύρο φόρεμα -βαθύ ντεκολτέ μπρος και πίσω, μαλλί σαν λιωμένο χρυσάφι, να χαϊδεύει το λακκάκι των γλουτών - τραγουδάει το «Vita mia» δραματικά. Το εννοεί.

Και η λογοτεχνία. Στις σελίδες τα ρήματα ρημάζουν τις προτάσεις, οι επιθετικοί προσδιορισμοί κάνουν πάρτι, η μνήμη απορεί. Κάνει μια ζέστη. Τα ντεκολτέ εξαντλούνται. Αλλά ας μην το κάνουμε θέμα. Ο Τζούμας γράφει όπως παίζει η Γκρέτα Γκάρμπο. Ή όπως σολάρει ο Κιθ Ρίτσαρντς. Με το ένστικτο του επιζήσαντος. Από έναν πανωλεθρίαμβο.

Η λογοτεχνική αθωότητα


Μιχαήλ Μήτρας

Μηχανή αναζήτησης

εκδόσεις Νεφέλη, σ, 213, 15 ευρώ

Σε μια φωτογραφία ο καιρός. Ενδιάμεσα επιπλέουν οι παύλες. Τα κενά διαστήματα Φωτογραφίζουν την αναζήτηση, επισημαίνουν το τραγικό: Αρχισε να βρέχει όταν / Από κάποια απόσταση / Την πρόσεξε για πρώτη φορά / Φωτιζόταν στις λεπτομέρειες / Απλώθηκε μια σιωπή / Τον κοίταξε επίμονα / Χωρίς να δείχνει έκπληξη / Ήταν πάντα ένας καθρέφτης εκεί / Πλησιάζοντας περισσότερο / Τώρα ο αέρας φυσούσε πάνω στο πρόσωπό της / Κίτρινα λουλούδια / Βουλιάζοντας στο πράσινο νερό / Μια αργή είσοδος / Αναζητώντας ο ένας τον άλλον / Τόσες τυχαίες συναντήσεις / Από την εποχή της παιδικής ηλικίας.

Ο Μιχαήλ Μήτρας προσπαθεί να εξαντλήσει τον λόγο. Με κουκκίδες, με ελλειπτικά σχήματα. Πεζοποιήματα που εκλύουν συναίσθημα. Που ερεθίζουν τη φαντασία. Ανυπάκουα και υπαινικτικά. Ο μεταμοντερνισμός του εκπλήσσει. Ολες οι λογοτεχνικές εκδορές βρίσκονται εδώ. Επινοήσεις, κατασκευές, όνειρα. Ιχνη πρωτοπορίας. Λέξεις που αιωρούνται πάνω σε ένα σκοινί. Από κάτω ο γκρεμός. Κι αν πέσουν; Δεν έχει σημασία, οι λέξεις αυτενεργούν. Αφήνουν το τυπογραφικό τους μελάνι και φεύγουν.

Ο συγγραφέας δουλεύει με τα υβρίδια, τα μοτίβα, τα αδιέξοδα. Δημιουργεί και μετά ακυρώνεται. Περιπλανιέται στην άκρη μιας άγνωστης χώρας για να την κάνει γνωστή. Αποκρυπτογραφεί, πειραματίζεται και καθώς γράφει, ακρωτηριάζεται. Φεύγουν κομμάτια. Διασπώνται σε επαναλήψεις, σε γραμμές, σε κοπάδια, ακολουθώντας το όραμα της κάθε σελίδας.

Εντιμος λόγος. Που ξέρει να σωπαίνει. Που ξέρει να χαμηλώνει το βλέμμα. Μπροστά στο μη καταγεγραμμένο. Στο άγνωστο που δεν θα ξεκλειδωθεί ίσως ποτέ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=108119

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΝΗΣΙ ΣΤΗ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ

Κατά τα άλλα υπάρχω
Χάριν συντομίας
Με μαύρα ερείπια πλήκτρα
-Τα άσπρα τα πήραν για βότσαλα τα παιδιά
Και τα ρίξαν στη θάλασσα -
Προλαβαίνω ακόμα και αντιμιλάω
Σε μερικούς χαλασμένους σηματοδότες
Που επιμένουν στο κόκκινο
Γωνία Αιόλου και Σοφοκλέους

Έχω επιπλώσει το διαμέρισμά μου
Με ετοιμόρροπα ποιήματα
Διατηρώ ακόμα εκεί
Το μικρό τετράδιο
Που σημειώνω τις απουσίες σου

Σ’ ένα στενό κουτί
Στο συρτάρι του κομοδίνου μου
Έχω χωρέσει τους νυχτοφύλακες
Ταξιτζήδες και οδοντίατρους
Βιολογικούς καλλιεργητές που κερνάνε σουβλάκια
Και τις υπόλοιπες αμοντάριστες λεπτομέρειες
Για το μέλλον

Επιμένω ακόμα να ξεγελάω εγκαύματα

Βλέπεις
Οι εραστές κατά την εκταφή
Δεν αναγνωρίζονται απ’ τα δαχτυλίδια
Αλλά από τα καμένα βλέμματα

------------------------------------------

ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΟ

Εγώ στο κελί μου
Την ώρα της εκτέλεσης

Ιδρύω φεγγίτες


------------------------------------------

ΥΠΟΣΤΕΓΟ

Κι όπως έβρεχε ασταμάτητα

Όλη νύχτα ίδιος σκοπός

Άνοιξα το σώμα σου
Για να ζεσταθώ

Μπήκα

Όμως εκεί

Έβρεχε περισσότερο

(από το βιβλίο ΔΥΟ ΜΕΡΗ ΣΙΩΠΗ, ΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΛΕΞΕΙΣ, εκδ. Μεταίχμιο 2009)

ΧΑΛΑΣΜΕΝΟ ΣΥΝΤΡΙΒΑΝΙ

Το τέλος μιας αρχής. Το τέλος της πτήσης. Το τέλος των λογαριασμών. Το τέλος του ιδρώτα δύο βυσινί σωμάτων. Το τέλος κάθε ανήλικης αφής. Το τέλος μιας μικρής θάλασσας. Το τέλος των βλεμμάτων. Το τέλος της εμπιστοσύνης στον καθρέφτη. Το τέλος του καθρέφτη.

Το τέλος των μετρήσεων της βροχής. Το τέλος της γοητείας. Το τέλος των διπλών βημάτων. Το τέλος των συγγενών λέξεων. Το τέλος της ζωγραφιστής πόλης. Το τέλος του μπλε στο σιντριβάνι του ουρανού. Το τέλος ενός ποτηριού γεμάτου φεγγάρια. Το τέλος της διπλής οδοντόβουρτσας. Το τέλος της αδρανούς εξαπάτησης. Το τέλος των μαθημάτων στη νοηματική. Το τέλος του καιρού των Ινδιάνων. Το τέλος δύο χεριών σε ένα. Το τέλος ενός χεριού σε δύο. Το τέλος ενός σπαταλημένου θανάτου. Το τέλος των ηλικιών θάρρους. Το τέλος του άδειου στυλό πάνω σε μια άδεια κόλλα. Το τέλος των άδειων κορμιών. Το τέλος του φρεσκοβγαλμένου χρώματος. Το τέλος όλων των εκδοχών λιακάδας. Το τέλος των πληθυντικών.

Το τέλος των αγνών προθέσεων; Το τέλος κάθε ισορροπίας; Το τέλος του γκρεμού; Το τέλος της ναφθαλίνης του έρωτα; Το τέλος της βελούδινης επιπολαιότητας; Το τέλος της γυναικείας πλευράς; Το τέλος της τρυφερής νύχτας; Το τέλος της αυτοσυγκέντρωσης; Το τέλος των νεκρών; Το τέλος του μήνα των διακοπών; Το τέλος της σαγήνης της άμμου; Το τέλος της μουσικής; Το τέλος του παρελθόντος; Το τέλος του καθεστώτος της χαράς; Το τέλος των καμωμάτων του καλοκαιριού; Το τέλος της γεύσης του Αιγαίου; Το τέλος του παραμυθιού; Το τέλος των τίτλων τέλους;

Το τέλος της στάθμης. Το τέλος της παιδικής ηλικίας. Το τέλος των αθάνατων χιλιομέτρων. Το τέλος μιας αχρησιμοποίητης κολόνιας. Το τέλος του βινιλίου. Το τέλος των αθώων λεπτών. Το τέλος κάθε χειροποίητης λογικής. Το τέλος των πρωτοβουλιών. Το τέλος των ρόλων. Το τέλος του παιχνιδιού.

Και μέσα σε όλα, το πιο μεγάλο. Το πιο δηλωτικό, πιο δύσκολο, πιο ιδιωτικό. Το πιο αποκλειστικό τέλος. Κάτι που έμοιαζε αναπόφευκτο, αλλά κανείς δεν το πρόσεχε, κάτι που ερχόταν καταπάνω μας σαν απειλητική φωτογραφία. Αργά και διστακτικά, με τα αγκάθια του να τρυπούν τη γραμματική: Το απρόσωπο τέλος της προσωπικής αντωνυμίας εσύ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΗ ΤΗ ΣΤΗΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=106281

ΑΡΩΜΑ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ ΠΟΥ ΚΑΠΟΤΕ ΗΤΑΝ ΖΩΗ

Γιάννης Ευσταθιάδης

Πορσελάνη

εκδόσεις Υψιλον, σ. 105, 10 ευρώ

Η ΙΔΙΟΤΥΠΗ ποιητική που κυριαρχεί στον πεζό λόγο του Γιάννη Ευσταθιάδη αποκρυσταλλώνεται εδώ στη διαυγέστερη εκδοχή της, με 44 ακουαρέλες λέξεων που θάλλουν μέσα στη μοναξιά της πορσελάνης, σαν μικρά μουράνο στη βιτρίνα μιας υποφωτισμένης αίθουσας. Χαρακτηριστικό τους -όπως και της πορσελάνης, άλλωστε- η γυαλάδα της πρώτης ύλης και το εύθραυστο περίβλημα, δύο συστατικά που κυριαρχούν στο έργο του και αποτελούν, τρόπον τινά, το εργαστήριο της γραφής του· μαζί με τη μνήμη και τη μουσική.

Με αφορμή τα δύο Βιβλία με τις αντιστίξεις (εκδ. Λέσχη, 2002 & 2006), που περιελάμβαναν τα πολυφωνικά μουσικά δοκίμια του Ευσταθιάδη στη στήλη Αντιστίξεις, της Καθημερινής της Κυριακής, σημείωνα τότε, θυμάμαι, στη metro της 30-04-07: «Τα βιβλία του είναι σχεδόν "ωδικά". Ακόμα και όταν μιλάει για γαστριμαργία ή γράφει ποίηση ή δοκιμάζεται στο διήγημα, η μουσική του είναι μοναδική: Αρμονίες και νότες ανακατεμένες με λέξεις, συνθέτουν ένα ιδιαίτερα εύθραυστο είδος γραφής που θυμίζει ασθένεια με "ακροαστικά και μουσικό βήχα"· νομίζεις ότι αν το ακουμπήσεις θα σπάσει. Φέρομαι στα βιβλία του Ευσταθιάδη, όπως φέρομαι στα βινύλιά μου. Τα πιάνω με προσοχή, και μετά την ανάγνωση, ελέγχω αν τσάκισε καμιά σελίδα, αν τραυματίστηκε καθόλου κανένα γράμμα».

Το εύθραυστο της γραφής είναι διάχυτο στις σελίδες της Πορσελάνης. Κείμενα της μικρότερης δυνατής φόρμας -ως εν δυνάμει γυμναστική του μυαλού- μινιατούρες συναισθημάτων, εγχάρακτα εκμαγεία της ψυχής του αφηγητή, που επεξεργάζεται την απουσία στον χώρο και τον χρόνο, προσώπων, στιγμών, γεγονότων. Παλιά αντικείμενα - φετίχ, για τον συντελεσμένο χρόνο που δεν γλίτωσε, ούτε αυτός, από το πέρασμα του χρόνου. Φωτογραφίες - λάφυρα πολέμου, που βλέποντάς τες, «καταντάς τουρίστας της ίδιας σου της ζωής». Μικρά σημειώματα γραμμένα με μπλε μελάνη, ξεθωριασμένα καρτ ποστάλ. Ενα μαύρο βότσαλο σ' ένα πιατάκι, ένα παλιό νόμισμα διπλωμένο σε αλουμινόχαρτο, ένα άδειο μπουκάλι κρασί φυλαγμένο στην αποθήκη, ένα ρολόι με γοτθικούς αριθμούς πλάι σ' ένα μεταξωτό μαντίλι: Αρωμα κλεισούρας που κάποτε ήταν ζωή. Πάνω τους δεσπόζει εμβληματικά η μοναχικότητα.

Το μπαούλο του Γιάννη Ευσταθιάδη αφήνεται σε κοινή θέα να συν-κινήσει, αφηγούμενο περιστατικά και γεγονότα που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν δύσκολο να προσέξει κανείς. Πόσω μάλλον να συν-δέσει, να συν-θέσει, να συν-βάλει. Κάπου μέσα στο κολάζ των άψυχων αντικειμένων, σε περίοπτη και δεσπόζουσα θέση, σ' ένα ζωγραφιστό ράφι που επέχει θέση μπαλκονιού, η ψυχή του αφηγητή, άυλη απ' τον χρόνο που πέρασε και γι' αυτό ελεύθερη, προσπαθεί λάθρα να επαναφέρει την άχρωμη και αποξηραμένη μνήμη στο προσκήνιο. Να κάνει τον απόηχο, συμφωνική ορχήστρα, ανακαλώντας τις ερημιές και τα ρήγματα που προκάλεσε η απουσία.

Εδώ, νομίζω, παίζοντας λιγάκι με τον υπότιτλο και το οπισθόφυλλο του βιβλίου, που προτάσουν τα διδάγματα της ζωγραφικής, έχουμε περισσότερο να κάνουμε με σπουδή στην ασπρόμαυρη φωτογραφία ή, ακόμη περισσότερο, με κινηματογραφικές σεκάνς που συνδέονται υπογείως, έχοντας προαποφασίσει το ατελέσφορο του μοντάζ, αλλά υπάρχουν και αυτονόμως, ως τα μέρη εκείνα που ο σκηνοθέτης δεν συμπεριέλαβε στην ταινία του. Είτε γιατί θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και μόνα τους, ως ανεξάρτητα τμήματα ενός άλλου έργου, είτε γιατί το «βάρος» της εικαστικής τους σύνθεσης θα γινόταν αβάσταχτο για τον δημιουργό τους. Μιλάω, φυσικά, για έναν κινηματογράφο νεκρών χρόνων, όπως είναι αυτός του Βέντερς (και κυρίως για την ταινία του Η Αλίκη στις πόλεις), που επιτρέπει στον θεατή να περιηγηθεί με το βλέμμα, δίνοντας αξία στα πράγματα. «Τα μόνα πράγματα που αξίζουν είναι αυτά που αγαπάμε», έλεγε ο Νικολαΐδης, ένας κινηματογραφιστής, συγγενής με τον γερμανό σκηνοθέτη. Στο φιλμ του Βέντερς ο ήρωας, ένας γερμανός δημοσιογράφος που περιπλανιέται στην αμερικανική ενδοχώρα για να γράψει ένα άρθρο για την Αμερική, διαπιστώνει, περί το τέλος της ταινίας, ότι δεν μπορεί να γράψει τίποτε, το βλέμμα του είναι τυφλό, και αντί για το κείμενο που πρέπει να παραδώσει, έχει στα χέρια του χιλιάδες φωτογραφίες που απλώς μαρτυρούν την ύπαρξη των γεγονότων, χωρίς να τα αφηγούνται. Κάθε καρέ μοιάζει να εμπεριέχει την ταινία ως σύνολο - όπως κάθε διήγημα στην Πορσελάνη μοιάζει να περιέχει όλο το βιβλίο.

Τα πάντα κινούνται σ' έναν ελεγειακό τόνο και δονούνται απ' την απουσία. Είναι πολύ παλιά αυτή η απουσία. Ερχεται από τον καιρό που οι άνθρωποι χόρευαν βαλς στα σπίτια τους, μετά τον δείπνο, και οι οικογένειες μαζεύονταν γύρω απ' το τζάκι, διαβάζοντας ποιήματα. Είναι, ακόμη, μια απουσία που ισούται με αβάσταχτη παρουσία, «μια κλεψύδρα βροχής που απ' όπου και να τη γυρίσεις βρέχει»· γιατί βρίσκεται παγιδευμένη ανάμεσα σε δυο χρόνους: στον Παρατατικό, που υποφέρει και στον Ενεστώτα, που επιμένει να απευθύνεται στο πρόσωπο ή στην εποχή που λείπει.

Στη γραφή του Ευσταθιάδη είναι φανερή η νοσταλγία ενός συναισθήματος που πεθαίνει μέσα στον τρόμο ότι πεθαίνει· και η αγωνία του να προλάβει να το διακρίνει, πριν αυτό σβήσει για να το σώσει. Είχε δίκιο ο Σεζάν: Τα πράγματα εξαφανίζονται τόσο γρήγορα, που θα πρέπει να βιαστείς πολύ, αν θες να τα δεις.

Οταν ο συγγραφέας γράφει δεν είναι απλώς μόνος του· είναι απελπιστικά αποκομμένος από το κοινωνικό του περιβάλλον. Τη στιγμή, λοιπόν, που γράφει δεν είναι μόνον ο αναγνώστης του εαυτού του, αλλά, κυρίως, ο συγγραφέας της ζωής του. Η μοναξιά του, εκείνη που υποφέρει κι εκείνη που νομίζει πως επαναδιατυπώνει γράφοντας, είναι η πρώτη ύλη. Αυτή που κάνει διάσημη την απουσία των άλλων.

Ο Ευσταθιάδης είναι ένας κοινωνικότατος άνθρωπος. Η ιδιότητά του αυτή, όμως, δεν τον εμποδίζει να χάνεται μέσα στη μοναξιά των αντικειμένων, που είναι, εντέλει, η μοναξιά τού να ζεις γράφοντας. Πολλώ δε μάλλον, όταν αυτή η μοναξιά, στοιχειοθετούμενη σε λεπτές λέξεις -κλωστές που ενώνουν το παρελθόν με το μέλλον-, είναι η ίδια η ζωή που, βαδίζοντας, σου έπεσε ξαφνικά απ' την τσέπη· σαν νόμισμα διπλωμένο σε αλουμινόχαρτο.

Τα αντικείμενα της «Πορσελάνης» πάσχουν από την απουσία του βλέμματος. Κανείς δεν υπάρχει για να τα κοιτάξει πλέον, κανείς δεν έμεινε για να τα κάνει να ξαναζήσουν μέσα απ' αυτόν τη μικρή ιστορία τους. Εχουν μεταβληθεί σε νεκρές φύσεις. Σε ενθύμια. Σε άχρηστο υλικό. Είναι συγκινητικός ο τρόπος που τα πλησιάζει ο συγγραφέας - όχι μόνο για να τα προκαλέσει να θυμηθούν ότι κάποτε υπήρξαν, αλλά και για να θυμηθεί ο ίδιος τη ζωοφόρο σχέση του μαζί τους. Αναγκάζει τον εαυτό του να διατηρεί ανοιχτούς λογαριασμούς με τη μνήμη. Την ανασύρει από «άχρηστα» αντικείμενα για να βλέπει ξανά μπροστά του «όλα τα κόκκινα αποτυπώματα των γυναικών που κάποτε φίλησε».

Αν το Δωμάτιο παντού (εκδ. Μελάνι) και τα Γραμμένα φιλιά (εκδ. Υψιλον) ήταν ο κινηματογράφος της ψυχής του Ευσταθιάδη, η Πορσελάνη είναι, σίγουρα, η ψυχή του κινηματογράφου του, με την κάμερα περισσότερο να υπαινίσσεται και λιγότερο να καταγράφει τον πόνο της απώλειας. Στραμμένη στο χθες, δείχνει να το μεταφράζει με όρους τού σήμερα και του αύριο, να επιδιώκει να το «αξιοποιήσει» υπέρ ενός άγνωστου μέλλοντος. Τα μικρά αφηγήματα -διηγήματα τα ονομάζει ο συγγραφέας- της Πορσελάνης έχουν ως πρώτη ύλη τους την κρούστα της συγκίνησης, μέσα όμως σε μια αυστηρά περιγραφική φόρμα που αποκρούει το μελό και αναδεικνύει το παιχνίδισμα και το δέος του λογοτεχνικού λόγου. Εστω και αν, προσωρινά, η ποιητικότητα καμιά φορά υποχωρεί, υπέρ της παρατήρησης.

Μιλάμε συχνά για κάτι που έχει χαθεί, η απουσία είναι μία από τις κυριότερες πηγές δημιουργίας. Με μία διαφορά: Η απουσία του Γιάννη Ευσταθιάδη είναι διαρκώς παρούσα (και πάσχουσα), καθαρίζει τη σκόνη από τις εσοχές του χρόνου και αποκαλύπτει από κάτω -με το λεπταίσθητο μικροσκόπιό της- τα τμήματα εκείνα που δεν είχαμε επαρκώς προσέξει, όσο υπήρχαν στο παρόν. Η διαχείρισή της γίνεται όπως επισκευάζει κανείς ένα παλιό ραδιόφωνο: με υπομονή, με μεράκι, με φροντίδα.

Ο μη επικαιρικός, πλην απαιτητικός λόγος του καλεί τους αναγνώστες σε μια σεμνή τελετή εις μνήμην αυτού που κάποτε υπήρξε· είναι ο κόσμος των εύκρατων συναισθημάτων και των δυνατών συγκινήσεων που επιμένουν να μας θυμίζουν τις εποχές που παρήλθαν. Θυμίζει φθαρμένη καπαρντίνα, γεμάτη από λέξεις και ήχους, που νοσταλγεί την ηλικία της.


ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=103189

ΚΑΝΑΛ ΝΤ' ΑΜΟΥΡ

ΟΛΟΥΣ τους ήρωές μου τούς έχουν σκοτώσει.
Ολοι νεκροί. Και ο Θεός, ένα αδιανόητο τίποτα. Μια λάθος τοποθεσία στο κυνήγι του θησαυρού. Αν ζούσε, θα τον σκηνοθετούσε ο Παζολίνι, η φωτογραφία του Μυστικού Δείπνου θα ήταν από πολαρόιντ. Ο Νίτσε αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του για να τον απορρίψει. Δεν βρίσκω τίποτε πιο θρησκευτικό, τίποτε πιο ερωτικό από αυτό. Οταν ξοδεύεις όλα τα χρόνια σου για να απορρίψεις κάτι, τότε το έχεις ερωτευτεί. Μπορείς να μοιραστείς τα ερείπια; Γίνεται;

Δεν ερχόμαστε απ' αυτόν που μας γέννησε. Ερχόμαστε από μια αδιάκριτη επιθυμία να σπάσουμε τη σιωπή. Το αβγό. Παραβιάζουμε το σώμα της μητέρας, χρησιμοποιώντας το σώμα του πατέρα. Αυτό που προκύπτει το ονομάζουμε οικογένεια. Αν υπήρχε σήμερα ο Οιδίποδας, δεν θα σκότωνε τον πατέρα του, θα σκότωνε τη μητέρα. Θα σκότωνε την ιερότητα της αποστολής της, αυτό το αυξάνεσθε, αφαιρώντας τα πάντα. Αυτή την ελαφρότητα του πολλαπλασιασμού. Αυτόν τον παγκόσμιο έρωτα με τη διαίρεση.

Η Μαγδαληνή ψάχνει τον Χριστό, για να τον ξεκρεμάσει. Το κανάλι της αγάπης είναι κόκκινο. Οι Πιλάτοι, πολλοί. Ενα μωρό ψάχνει στο σκοτάδι το στήθος της μητέρας του, οι άνθρωποι ψάχνουν τη χαμένη τους αθωότητα. Οι κάλτσες τους είναι λερωμένες. Στις σχέσεις δεν ψάχνεις ποτέ τον άλλον, αλλά αυτό που ψάχνεις να βρεις. Ο άλλος απλώς παρευρίσκεται, για να τον συναντήσεις πληρώνεις διόδια. Σου χαρίζει ληγμένα γάλατα. Θέλω να αλλάξω τη ζωή μου, εκείνη αλλάζει μόνη της, φοράει κουστούμια που της πλέουν, συχνάζει στα σουπερμάρκετ της γειτονιάς και γεμίζει τα καλάθια μωρά. Είναι έλλειψη θάρρους η θρησκεία; Είναι καταφύγιο αδυναμιών η οικογένεια; Τι ακριβώς σημαίνει πιστεύω;

Στον αστερισμό της νύχτας οι σηματοδότες είναι σπασμένοι. Δεν υπάρχει Γρηγόρης και Σταμάτης, ποιητής ουρανού και γης, παιδικά καροτσάκια με σακούλες κρεμασμένες στα μπράτσα τους, τα πρόσωπα που κυκλοφορούν περισσότερο τα υποθέτεις, παρά τα βλέπεις. Εντούτοις, είναι πιο αληθινά. Η νύχτα κοροϊδεύει την υποκρισία της μέρας, την κερνάει σφηνάκια, τη μεθάει, την εξαντλεί. Το φως είναι λίγο, ο ουρανός ελάχιστος. Χαθήκαμε, το πεζοδρόμιο ένα ανάποδο καρέ. Ενα αναποδογυρισμένο τραπεζάκι. Μια μπάλα που κυλάει.

Εκείνη έφυγε. Εγώ έμεινα. Με τη νύχτα τυλιγμένη στη μέση μου, θερμοφόρα.


ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΗ ΤΗ ΣΤΗΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=101561

ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ ΠΕΤΡΑ

ΣΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ του κόσμου. Οι άνθρωποι κολυμπούν ακίνητοι. Νομίζεις ότι είναι σκαλισμένοι στον βυθό. Κανείς τους δεν μιλάει, έχουν γίνει βοτσαλάκια. Μαζεύω μερικούς και τους βάζω στο βάζο. Για να τους έχω. Ο ήλιος που καίει, τους κάνει γυαλιστερούς. Ανυπόφορους. Οικογένειες από πέτρες μεγαλώνουν κάτω από τα μάτια μου, εργάζονται σαν τα μυρμήγκια. Θέλουν να αγοράσουν φωνή. Ούτε τους εαυτούς τους δεν μπορούν να χωρέσουν. Κρατάω το σπαθί. Καλύτερα να κόψω το χέρι μου. Τα χέρια μου.
Οι πέτρες δεν είναι ούτε καλές ούτε κακές. Δεν έχουν ηθική, μνήμη, συνείδηση. Φορούν ένα δέρμα που το λένε σκληρότητα· να τις προστατεύει. Είναι αγέλαστες. Λυπημένες. Αφωνες. Η φωνή απαιτεί για τον εαυτό της ένα στοιχείο αθωότητας. Δεν το έχουν. Δεν θα συνηθίσω ποτέ.

Εκαναν χώρους για καπνιστές και δεν πρόβλεψαν χώρους επαφών, χώρους αγγιγμάτων, οι επαφές απαγορεύονται. Νύχτα στην Ιπποκράτους, οι άνθρωποι περπατούν μόνοι, χωρίς σκιά. Πόσα χρόνια μοναξιάς; Εκατό; Οχι, αυτό είναι βιβλίο του Μάρκες. Πάντως, πολλά. Ενας τυφλός προσπαθεί να περάσει τη διάβαση, δεν τον βοηθάει κανείς. Το άσπρο μπαστούνι του φωτίζει τη νύχτα, χτυπάει το κράσπεδο. Τακ τακ. Ενας περαστικός σκύλος που ψάχνει το ταίρι του τον ακούει και του γλείφει το πόδι. Θα τον οδηγήσει αυτός. Τώρα που πέθαναν τα ζευγάρια, αλλάζει και η γραμματική. Τα πρόσωπα. Πώς είναι το εμείς στον ενικό;

Τα όρια ανάμεσα στη ζωή σου και στη ζωή για την οποία γράφεις είναι ασαφή. Οταν αρχίζουν και αποσαφηνίζονται, κάτι δεν πάει καλά. Ή η ζωή σου ή αυτό που γράφεις. Η νύχτα γδέρνει τον κόσμο, γδέρνει τα χείλη μου, γδέρνει το μέλλον. Επιβάλλει τον δικό της νόμο, του σκοταδιού. Περνάς ή έρχεσαι; Χωρίς εσένα δεν υπάρχει χρόνος. Δεν υπάρχει απόδειξη ζωής. Το κοντέρ μηδενίζει. Πώς μπορούν να ξεχνούν οι άνθρωποι την απόδειξη ότι ζούν; Γιατί έγιναν πέτρες;

Ενα παιδάκι περνάει από μπροστά μου, έχει μεγάλα φωτεινά μάτια που χωρούν μέσα τους όλη την αγάπη του κόσμου. Θα μου πεις γιατί είμαστε μόνο στιγμές; Είμαι μικρούλι ακόμα, δεν ξέρω, μου απαντά.

Κι εγώ είμαι μικρούλι, αλλά όχι ακόμα. Πια. Είμαι μικρούλι πια. Ο καιρός των μεγάλων πέρασε. Θα με πάρεις μαζί σου;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΗ ΤΗ ΣΤΗΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=99320