Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΣΠΑΣΕ

Για να μπορείς να πετάς

Πρέπει να μάθεις πρώτα

Διακινδυνεύοντας ουρανό

Να υποθέτεις τον γλάρο

Είπε σοβαρά

Ο άνθρωπος του μπαρ

Βρέχοντας το όνομά της

Με λίγη σαμπάνια

Πάνω στα πλήκτρα του πιάνου

Ώστε να σβήσουν τελείως

Οι νότες

[Από την Πέμπτη 2 Απριλίου σε όλα τα βιβλιοπωλεία]

ΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΣΙΓΗ

Έσείς πού βρήκατε τόν άνθρωπό σας
κι έχετε ένα χέρι νά σάς σφίγγει τρυφερά,
κι έναν ώμο ν' άκουμπάτε τήν πίκρα σας,
ένα κορμί νά ύπερασπίζει τήν έξαψή σας,

κοκκινίσατε άραγε γιά τήν τόση εύτυχία σας ,
έστω καί μιά φορά ;
 
είπατε νά κρατήσετε ένός λεπτού σιγή
γιά τούς άπεγνωσμένους ;

Ντίνος Χριστιανόπουλος

ΤΟ ΑΚΡΙΒΟ ΘΗΛΥ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

ΟΛΟΜΟΝΑΧΟΙ ΜΑΖΙ σημαίνει folie a deux – η τρέλα των παθιασμένων. Σημαίνει το κρηπίδωμα των λέξεων που αντέχει διά της κατάρρευσης. Είναι η σιωπή πριν καν εφευρεθεί. Είναι η εγγύτητα που αποδιώχνει και η άρνηση που λάμπει με την οικειότητα μιας κατάφασης. Ολομόναχοι μαζί σημαίνει να στέλνεις ανεπίδοτα γράμματα/λέξεις/στίχους/μνημονικά και μνημόσυνα ημερών και γραπτών σε εκείνο το ακριβό θήλυ –το πιο σκοτεινό και μακρινό και θελκτικό μέσω της εξαπάτησης-, τη γυναίκα ποίηση, την ποίηση που στιγμιαία εκλογικεύεται σε ένα σώμα, σε ένα περίγραμμα γυναίκας. Μα, επιδεικνύοντας την άφατη ομορφιά της, σχεδόν κολασμένη, να γίνεται απροσμέτρητη και δια τούτο απόμακρη και μηδέποτε προσεγγίσιμη με τα μέτρα ενός δανδή ερωτευμένου που επιθυμεί με την καρδιά και το νου να την κατακτήσει.

ΟΛΟΜΟΝΑΧΟΙ ΜΑΖΙ είναι να χρειάζεται να περάσει ο ποιητής όλη την έρημο των λέξεων που μπορούν να σκεπάσουν ένα στήθος, να γίνει η κατιούσα του εαυτού του, να επινοεί ακαταπαύστως τον πυρήνα του με την αφή των στίχων, να μην είναι ζήτημα καίριο ο χρόνος, αλλά η σφοδρή επιθυμία μιας άλλης τάξης ρυθμού: του απόλυτα ποιητικού.

Ο ποιητής δεν είναι τα διαβάσματά του, δεν είναι τα δημιουργήματά του: είναι εκείνο που κάποτε είδε και δεν έπιασε. Εκείνη η διαλάμπουσα ιδιότητα ενός άλλου κόσμου, σχεδόν οραματικού, που μέσα του καλλιέργησε –σε παρελθόντα και μέλλοντα (ά)χρονο-, την ανάγκη να περιγράψει μια μικρή φλόγα. Αν η ποίηση είναι αυτό το φως, ο ποιητής είναι ο φορέας μόλις μιας μικρής λάμψης. Δεν είναι κατακτητής διότι δεν υπάρχει κάτι κατακτήσιμο. Κι όμως είναι ένα προνομιακό υποκείμενο – είναι σε θέση (κάποιες φορές, όχι πάντα) να συνομιλήσει με το ακατόρθωτο του λόγου που συνιστά ποίηση. Εντέλει να γράψει σε μια κάποια γλώσσα για τη λατρεία του ωραίου (Schöngeisterei).

Ο Σταύρος Σταυρόπουλος κλείνει την τετραλογία μύησης σε αυτή την τέχνη της θωπείας, της έλξης, της άπωσης, του σιγάν της ποίησης και της λάλουσας ύπαρξής της, με τη συλλογή «Ολομόναχοι μαζί» που μοιάζει με παθιασμένα, φλογερά billet doux: ραβασάκια ενός πλανημένου ερωτιδέα, ενός αθεράπευτου γητεμένου, μιας ψυχής που δεν βρίσκει άκρη να κατασιγάσει τα πάθη της, που αναφλέγεται εξωλεκτικά.

Η συλλογή διαβάζεται με τις δύο όψεις της: με την ακραιφνώς ερωτική φωτεινότητα που την περιβάλλει (αφού προηγουμένως έχει χρειαστεί να αναμετρηθεί με σκότη καταχθόνια και αποκαρδιωτικά), αλλά και με τη ζέση του θεράποντα της ποίησης. Και στις δύο εκφάνσεις η θηλυκή πλευρά επελαύνει, κρούει, διαμελίζει, προσεγγίζει, αφίσταται και αντιστέκεται, προσδένεται και αφαιμάσσει, δονεί και συνάμα παρηγορεί. Πάνω από όλα στηρίζει έναν κόσμο, φτιάχνει έναν κόσμο εκεί που δεν υπάρχει και δίχως αυτήν ποτέ δεν θα γινόταν απτός αλλά και συνάμα αφαιρετικός.

Η ποίηση του Σταυρόπουλου είναι ενεργητική, γεμάτη εξάρσεις και ξεπετάγματα, οξύηχα μηνύματα και λεκτικές οκτάβες έκπληξης. Δεν συνομιλεί μόνο με το ποιητικό σώμα των προηγούμενων, κατέχεται από τον σκοπό να συνομιλήσει με το ίδιο το κινούν αίτιο: την ποίηση των ποιητών ή, αλλιώς, με εκείνο το τυφλό σημείο ακαριαίας (ακραίας) ταύτισης των λέξεων με το ασχημάτιστο της ποίησης. Μια τέτοια ποίηση δεν μπορεί παρά να ρέει με ένα τέμπο ελεύθερης τζαζ (τζαμαρίσματος στα όρια του αυτοσχεδιασμού). Δεν απευθύνεται σε μια οποιαδήποτε μορφή, αλλά σε ένα σώμα μεταφυσικό. Ο ποιητής δεν είναι ζηλωτής της δύναμής του, αλλά η αντήχηση μιας θαυμαστής αδυναμίας. Δεν κουβαλάει ποίηση, δεν γεννάει ποίηση, αποζητάει από εκείνη να τον φέρει στο φως. 

ΟΛΟΜΟΝΑΧΟΙ ΜΑΖΙ σημαίνει θα είμαστε για πάντα μαζί σε σημείο που μπορεί να μην γνωριστούμε ποτέ. Διότι το πάντα και το ποτέ είναι τα δύο άλυτα αινίγματα της ζωής, άρα και της δημιουργίας.

Την ποίηση του Σταυρόπουλου πρέπει να την αφουγκραστείς πριν την διαβάσεις. Να επαγρυπνείς καθώς την μελετάς, να την τραγουδάς σαν να είναι συριστική καταιγίδα και τελικά να την αφήνεις να δράσει μέσα του σαν μια διαπερατή μεμβράνη μέσα από την οποία σε τρυπάει η μικρή φλόγα του ποιητή. Το μόνο κέρδος του από το ολόλαμπρο κρύσταλλο της ποίησης.

Διονύσης Μαρίνος

Fractal, 21 Ιανουαρίου 2015

*Ευχαριστώ τον Διονύση Μαρίνο και το περιοδικό Fractal για την δημοσίευση αυτής της κριτικής ματιάς. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ
http://fractalart.gr/stavros-stavropoulos/

ΣΤΟΜΑ ΓΕΜΑΤΟ ΑΠΟ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ: ΕΝΑ ΜΟΝΟ ΣΑΛΙΟ

Σου αγγίζω το στόμα, μ' ένα δάχτυλο αγγίζω την άκρη απ' το στόμα σου, τη σχεδιάζω λίγο λίγο, σαν να πρόβαλε από το χέρι μου, σαν το στόμα σου να μισάνοιγε για πρώτη φορά, και μου φτάνει να κλείσω το μάτια για να τα σβήσω όλα και να ξαναρχίσω, κάνω να γεννηθεί κάθε φορά το στόμα που θέλω, το στόμα που το χέρι μου διαλέγει και σου σχεδιάζει στο πρόσωπο, ένα στόμα διαλεγμένο ανάμεσα σε άλλα, με κυρίαρχη ελευθερία διαλεγμένη από μένα για να το σχεδιάσω με το χέρι μου στο πρόσωπό σου, και από μια τύχη που δεν ψάχνω να καταλάβω συμπίπτει ακριβώς με το στόμα σου που χαμογελάει κάτω από αυτό που το χέρι μου σου σχεδιάζει. Με κοιτάς, από κοντά με κοιτάς, κάθε φορά από πιο κοντά και τότε παίζουμε τον κύκλωπα, κοιταζόμαστε από κάθε φορά και πιο κοντά και τα μάτια μας μεγεθύνονται, πλησιάζουν μεταξύ τους, σωφιλιάζονται και οι κύκλωπες κοιτάζονται, ανασαίνοντας μπερδεμένοι, τα στόματα συναντιούνται και παλεύουν χλιαρά, δαγκώνονται με τα χείλη, αφήνοντας μόλις τη γλώσσα στα δόντια, παίζοντας στις φραγές τους όπου ένας αέρας βαρύς πηγαινοέρχεται με ένα άρωμα παλιό και μια σιωπή. Τότε τα χέρια μου ψάχνουν να βυθιστούν στα μαλλιά σου, να θωπεύσουν αργά τη βαθύτητα των μαλλιών σου ενώ φιλιόμαστε σαν να είχαμε το στόμα γεμάτο από λουλούδια, από ψάρια, από κινήσεις ζωηρές, από μυρωδιά σκοτεινή. Κι αν δαγκωνόμαστε ο πόνος είναι γλυκός, κι αν πνιγόμαστε σε μια σύντομη και τρομερή απορρόφηση ταυτόχρονη της ανάσας, αυτός ο στιγμιαίος θάνατος είναι ωραίος. Και υπάρχει ένα μόνο σάλιο και μια γεύση μόνο από φρούτα ώριμα , κι εγώ σε νιώθω να τρέμεις πάνω μου σαν μια σελήνη στο νερό.

JULIO CORTAZAR (1914 - 1984)

Μετάφραση: Βασίλης Λαλιώτης